A ṬAWNGKAM CHHUAK HMANGAIH THÛ

“A ṭawngkam chhuak

   hmangaih thû,

Hnam tin damna a ni,”

tih hi a tlùkpui ṭawngkam hi Bible-ah ka zawng kual a. Matthaia ziak leh Luka ziak te  ka hàn bih ngial a, mahse, ka hlawhchham titìh dèr a. Hlawhchhamna kawng ka zawh laiin thu inthùp mawi tak ka chhár thung a, ka lawm tho ve. 

He thu ropui tak ang chhiah hi Chanchin Ṭha ziaktuten thâi lang chiah lo mah se, Krismas thuchah ropui a ni tih hi ‘ka chhar thar ve’ ka tih chu a nia.  Bible thû aṭanga hlûm chhuah ni chiah lo mah se, vân mipuite hnena,

   Chungnung berah Pathian

      ropui takin awm rawh se,

   Lei chunga a lawm êm êm

      mihringte hnenah rem thu

      lêng rawh se,

 

tia fak hla dahtu Pathian khan, mitdel rethei Suakliana thinlungah he hla thu mawi tak hi a lo dah a; a Fapa piang lawm nana min pek a ni ngei ang. 

Thu-ah hian thiltihtheihna a awm a, ṭawngkam khat mai pawh hian thil a tidanglam thei. Thu zawng zawng erawh chuan mi a thawi dam lo, ṭawngkam chhia leh déngkhawng lek phei chuan a thei lo lehzual a; ‘hmangaih thû’ erawh chuan dàmna a thlen ṭhin. 

Mari kóva hna hautak tak, nu tel lova Pain vana awm tlèi Fapa kha, pa tel lovin nuin lei hmun tlawmah a hring ang a, a awm sei lian dawn a ni a. Chu hna hautak tak hlèn chhuak tura Mari thinlung hmìntu chu Gabriela ânka nêm a ni. “Chibai voh bik!” tih la dawng ngai reng reng lo, thingtlang nula Mari tân chuan kha nihna ropui vanin a han bân mai kha a ropui hle ang.  

Kha inzahna ṭawngkam mawi hmang khan Mari thinlung kawngka a zuk kik dèt dèt a, Marin kawngka a hawnsak lo thei lo. Chutah a aia mawi zawkin, “Pathian ngaihsak zawng i ni,” a han tih zui zel phei kha chuan Mari thinlung a fân ngaih mai a, nasa takin thawk nghal a; pa tel lova Chatuan Fapa pâi turin Mari chhûl kha a lo inpeih ta diam mai a ni. 

Duhsakna leh nihna ropui inbân te, Pathian hmaa phu loh duhsakna changtu kan nih inhrilhte hi kan thinlunga Nausen Isua min pàitirtu a ni a, kan nih tur ni thei tura min chhawm kâltu thahrui chak tak a ni. Màng a àn lai taka, “Kan lo ṭawngṭaipui che asin” min tih thawm hriat te, min tèi têt tum mi ngiau ngerh-hovin thaw-i-pik tak min siama, min nàm ṭhuta, kan pawr fàp lai tak maia, “I nalh zek zawk mang e,” an han tih hian rilru hi a tuai thar a, thawk lâk a nuam haih thei nia. 

Berampute kha an ropui viau lem lo. Khawpui dai fêmah beram venga ni tin maia thawk chhuak ve ṭhin, a nihna takah chuan lu thúr bìm béma ṭhu ho ve siu seu ve mai pawh an nih hmel. Nimahsela, an puala ṭawngkam ṭha theh chhuah kha an an ngeih a, an tan damna mai ni lovin, anmahni chawi sânna tur a nih avangin, van lam khan a rén lo. “Hlau suh u” an ti a, “Lei chunga a lawm êm êm mihringte” zinga chhiar tel an ni a.

Kha ṭawngkam chhuak hmangaih thû khan an thlarau nun a chawi sâng a. Bethlehem khaw thlenga kal an inhuam a, phèi chheh zâng haihin an pên ta thuai thuai a ni.

Kan ṭawngkam chhuak hmangaih thû hi mi nun a chawi sâng thei a, boruak thar hipin an rinna a chawh nunsak thei a. Pathian ringin an piangthar nghal sé sû kher lo a nih pawhin, rilru thar puin mi thar an lo ni thei a; beiseina nung neiin phûr takin hma lam an pan thei ṭhin. 

Heroda ngial pawh kha, Mizo ni mah suh se, kan life philosophy hi a lo nunpui a. “Lampui chang khata intawh nikhua pawhin inbiak chhiat tur a ni ngai lo ve,” tih kha a nunpui ve thlap mai a. Lal thar piang kha thik teh mah se, lampui chang khata mi biak chhiat chu a duh bik lo. Tui lo zet chung pawh khan, “Kal ta ula,” tiin a mikhualte ṭawng ṭhain a thlah ve thlap thei a ni.

Kan khawvel hian ṭawngkam ṭha hlutzia a zir nawn leh a ngai a. Ṭawng dik kan inzirtir a, chàng fel fawla kan in-correct fèk fèk mek lai hian ṭawngkam chhuak hmangaih thu hmang tam tura inzirtir pawh hi ṭul tak a ni. 

Eng lai pawhin tu mah biak chhiat loh tur tih hi upate thufing mawi tak a ni. Bazar chep laia kan mi tawhte nen hian kan intawk leh kher lo thei a, anni nen khan alu púm hàiin kan thlang ho leh kher lo vang a, gas la turin kan intlar ho nawn leh kher lo vang.  Kha hun rei lo tê kha atana malsawmna kan nih theihna hun rangkachak leh awm chhun a ni mial thei a nia.

City bus-a stand hnih khat lek kan ṭhutpui te, Sumo-a kan darkar hnih khat lek kan zinpui te pawh hi Pathianin kan hnena a awmtir chhung a rei si lo va. Eng harsatnain nge buana delh bet tih kan hriatpui lo va, ṭawngkam lam tala duat an mamawh ve asin. 

Kan khawvel hian duh duh sawi mai mai ṭhin mihring a ngah tial tial a. Social media hrang hrangte hi han bih kual ila, ‘Negative Chatter Inkhawmpui Lian’ a ni ber a. ‘Cyber bullying’ tih hi a awmze hre miah lo pawhin an practice a; bully an nih hre miah lo pawhin an chauhpui der thei bawk a. 

Kan nat dan hi inang diak diak lo mah se, eng emaw tak hian min hliam vek a ni.  Mi ṭhenkhat chuan mi hrâm tla hawlhte kamchhe tleuh an tuar a, an na ngawih ngawih a; hmana mi daih pawh ni se, vawiin thlengin an tan delhtu nghawngkawl rit tak a la na cheu thei ṭhin. 

Inlaichinna a fuh loh chuan ṭawngkam pawh hi a fuh thei lo va, kan fàk emaw kan tih hi bâwl nia hriain an ngai haw thei a; kan fuihna emaw kan tih hi hauna emaw an ti mai thin. Ṭhenkhat chuan anmahni béng hniam tuma beitute hmusit ṭawngkamin an thinlung a tâi thlêrsak an awm a, an indawm kùn ngawt ngawt mai a ni.

Kan lêi leh kâ hian thilmak a ti thei a. Thinlung kebâi chunga dam lai kawng chhuk chho zawh mekte fuih chakna chabi kawltu kan ni a, pressure zo lova kawng laka ṭâmchhawla an tlûk mai loh nan kan ṭawngkam khat hi an tan nunna chaw fûn a ni thei a; an tùm ram pan zel tura chak petu kan ni thei.

Mahni hna chauhva bûr ngawt lovin, bih ngai bih ngùt ngùt hek lovin, khawchhak mi fingte ang khan dâk chhuak ve ila, kan Krismas chanchin tihhausak a ṭul a nih hi.  Heng kan buaina neuh neuh, ṭi-ṭeuh te te, mahse, hnawksak fu si hian hrehawmin min siam a. 

He buaina buarchuar tak ching fel tur hian ‘a ṭawngkam chhuak hmangaih thu, hnam tin damna a ni’ tih hi pekin kan awm si a, sâ sà mai ang u hmiang.  Kumin chu rinna thla vuaha thawk bo daih lovin, kan vela mite chhawr phâk turin Bethlehem mual hnûk hnai ila, chu mualah ngei chuan hmui hmangin tihdam rawngbawl hna i thawk ang u hmiang.