Written by
- Zothansanga
Chhiahtlang, Kawnveng. 9612333536

Tun hi insuihkhawm hun chu a ni em?

Central YMA-in ‘Ram leh hnam humhalh’ tih thupui vawi sawm leh pathum zet kumpuanah a lo nei tawh a. Kan Zo hnahthlakte an awmna state leh an ramah ram chhung buaina an tâwk a, nêk chep an ni a. Mizoramah an rawn raltlan a, a bikin Myanmar leh Bangladesh aṭanga kan Zo hnahthlakte hian an tuar nasa hle a ni. An in leh lo an halsak a, thawmhnaw inthlakna tur tak ngial pawh chuh hman lo va, rawn tlan chhuak ta pawh tam tak an awm a ni.

Chung mite lo tuamhlawm turin state sawrkhar leh Central YMA te, Champhai Sub-Headquarter YMA, Lawngtlai YLA, Siaha MTP Headquarters, ramri hrula awm all NGO ten theihtawpa lo hui khawmin, an ei tur, silh leh fen, mutbu, an chenna tur hmun leh ramte buaipui reng rengin, mahni hna pawh ngai pawimawh hman lovin an buai a. An va han fakawm teh lul em. An tân Mizoram hi an inpui a ni a, pa ber ram chhungah inhumhimna zawngin an rawn haw ta. Eng tin nge an awm dan zel turah hian thutlukna kan siam dawn le? Kan hawtir leh mai dawn nge, Mizoram khua leh tui nihna pein, Mizoramah awm nghet turin khua leh tuiah kan lo pawm dawn?

Chhinlung naufa, kan lênna tlang dang vang mai maw,

Unau hmel haiin hun kan hmang rei lua,

Khampat Bungpui ka pu phun ti zawngte,

Chhul khat kual, chun hmun unauza kan ni e.

Kan lênna khaw ram Manipur Haflong,

Zâmpui tlangdung leh thlang kawrvai dai khawm,

Ramri kham luipui luangin kar min dan lo,

Chhinlung naufa Khampat Bung phuntu kan ni.

tiin Pu K. Darchhawna, Lunglei chuan Zo hnahthlakte pumkhat kan nihzia hlain a lo âu chhuahpui a. Ni e, Zo hnahthlate hi inṭhen hrang tham kan awm lo; tun hi kan insuih khawmna hun tura Pathian ruat a ni mai lo maw?

Birtish hun lai khan ṭhen hran kan ni a, kan lênna tlang hrang vangin kan ṭawng pawh a hrang hret hret a; mahse, thisena kan inzawmna erawh a hrang thei si lo.

Zo hnahthlakte hi hmun khata kan awm chuan hlauhawm tham kan ni ang, tih hi India Central sawrkhar pawh hian a hria a. Chumi laka Zo fate kan indaidanna turin ramri pawh min hung pinsak a tum ta rêng a ni. Mizoram mi, khua leh tui an nih theih nan hma kan la dawn nge, heti hian an duh duhnaa vak kual a, Abrahama te chhungkua angin, awm hmun nghet nei lovin an vak kual reng dawn? Beng sika ngaihtuahna kan sen a hun kan ti em?

Hetih mek laiin, ṭhenkhatin hmangaihtu hmangaihna chu remchangah hmangin ruihhlo tawlh nan remchanna an lo la ve bawk a. A bulpui ber chu Mizo ram mi, mi hausa ṭhenkhatte hi an ni. Heng ruihlo rawn keng lutte lah hi han man ve bawk ṭhin mah se la, an chhuah theih nan ukilte’n theihtawp an lo chhuahpui ve leh zel si a. Rei an tâng thei lo va, an chhuak a, an rawn keng lut leh a; kan ṭhalai tam takin an thih phah mek a nih hi. Thliar hran thiam har tak, thlei bik neia rorel neih awl tak si karah kan lêng a, sawrkhar lu pawh a hai ve ngei hian ka ring ṭhin.

‘Ram leh hnam humhalh’ tih hian eng chen chiah hi nge a huam? Tuna rawn raltlante hi a huam ve a nih chuan ID card, ration card, etc. an neih hi ṭha kan ti em? Nge ni, kum 10-te chu awm ve phawt se kan ti. Ka sawi phak a awm lo ve, mahse, hei erawh ka hria; Tuikuk, Chakma, Muslim hnam dangte pawhin vote neiin, ration card nei pawh ka hre ṭeuh. Chumi avang chuan vote i neihtir ang u, ka tihna a ni lo a nia. Raltlan (refugee)-te hi an raltlanna hmunah felfai takin refugee ID card siamsak vek ni se la. An duh hun huna an haw chhoh a, No. 4 an rawn la lut a, chu chuan kan inpumkhatna turah hian rilruah thutlukna min siamtir harsa kan ti a nih hi. Raltlanho zingah hruaitu insiam se la, ruihhlo laka fihlim lo leh tawlh ṭhinte chu Mizorama an awm ve a rem loh thu hriattir ni rawh se. Hmangaih leh duat taka lo tuamhlawmtu Mizoram khua leh tuite min suat nasa ta lutuk em mai.

Kan hun ṭha hi a liam zel a. Heng ruihhlo rawn tawlh ṭhinte lakah hian dânhremite pawhin in kut lo kuangkuahsan u la, an lak aṭanga sum tam tak hian kan tu leh fate nun a suat mek a ni, tih hi lo hre nawn fo u la. Tichuan, kan ram leh hnam hi a lo dam tawh ang.

Mi fing kuangkuah, mi fel ngawi hle hlete hian kan ram hi mi pamhante kuta a hlan mek a ni.

- Zothansanga,

Chhiahtlang, Kawnveng. 9612333536