SAIRANG HMAWNGBUCHHUAH REL KAWNG

Vanneihthlak taka Sairang - Hmawngbuchhuah rel kawng siam Central sorkarin a tum hi a va lawmawm em! A puitlin loh hi i hlau hliah hliah ang u. Mizoram tana he vanneihna thleng tur hi a tlawlh palh loh nan theihtawp i chhuah ang u. Heng hmasawnna thleng tur hi satel ang maia lu leh kutke pawt lut a, kan kawmkawraw kan chipsan mai chuan, ram ṭhang lo, thliarkar rilru pu, hawiher zim, mi ningkhâwng hre tlem, rualawh nachang pawh hre lo kan ni ang. Hawh u, i dak chhuak ang u, i hawi vel ang u.

Chimral a hlauhawm loh

Vai an lo lut dur dur lo vang. Mizoram University (MZU) kan neih hma, North Eastern Hill University (NEHU), Mizoram Campus-ah khan ka thawk ve a. Kha tih lai khan post graduate zirtirtu tur Mizo kan la nei tlem khawp mai, a tam ber chu vai an ni. Vai changkang ho hian Mizorama awm hi an hreh ngawih ngawih mai. Chung zirtirtu lehkhathiam pui pui, hlawh sangte chuan an hna ngai chelha an ram lama haw an châk ngawih ngawih ṭhin. Mizorama awm ai chuan Khasi leh Garo ram Meghalaya-a awm pawh an châk zawk. Chutiang a nih avang chuan, tunah hian vai lehkhathiam, zirtirtu hna thawk pawh an tlem tial tial a, Mizo an tam tial tial thung. Office lamah phei chuan vai an awm ta meuh lo a, Mizo deuh vek an ni ta. Rel kawng pawh chhuak se vai mithiam an lo kal lo vang. Kan mithiamte'n an thawk vek ang.

Sumdawnna lamah pawh chîm ral a hlauhawm lo. Tun hma, school naupang kan nih lai chuan Aizawl Dawrpui pheiah hian vai dawrkai lian an tam mai. Dawrkai lian zawng zawng deuh thaw, Mosolman dawr tuna la awm ta zel bakah hian Durga Prasad te, Ramkuti te, tuna Buangthanga dawr ni ta (neitu hming ka hre ta lo) te, Monkumar Guha te, Romes-a te leh a dang eng emaw zat chu vai dawr vek a ni. Mizo zingah chuan Pachhunga leh Hmingliana leh Thangruma te bak an awm meuh lo. Tunah hi chuan chung vai hausa pui pui chu an haw fai vek tawh a, Mosolman dawr pakhat chauh lo chu mi dang an la awm em ka hre lo. Mosolman dawr awm chhun lah hi an lûn em em mai a; a chhan chu an bûk dik vang leh an rinawm vang a ni. Arham buhfai an zawrhte chu a bûk a dik bakah, buhfai chhe zawk nena pawlh a nih loh vang a ni bawk. Rinawm taka thil hralh chuan Mizo dawrkai leh sumdawng dang reng reng hi kan dawr bik ang. Mizo dawr bungruate hi a to em em mai a, chuvang chuan, vai dawr awm chhun VISHAL dawr chu a lûn em em a ni. Rinawm tak leh dik takin thil zuar se chuan hnam dangin min chîmral hi sumdawng tan a hlauhawm reng reng lo. Rel kawng a lo luh chuan a phurh man a tlawm tawh ang a, Mizo sumdawngte pawhin an thil zawrh an titlawm thei lehzual ang.

Hnathawh tur nei lovin vai ho hi an lo kal lo. Zirna in sang leh office lama thawk Mizo deuh vek an nih tawh thu kan sawi tawh a. Hna dang, mistiri leh muṭia hnate hi thawk ve peih ila, vai chhia tia kan sawi ho, mahse, an tel lova kan che thei miah lo site hi an lokal malék ang. In sak hnate pawh vai hian inngaitlawm takin an thawk a, chhawr an nuam an ti. Mizo chu an kal tlai si, an châwl khawmuang leh bawk nen, a chhawrtu tan chhawr an nuam lo. Vai chhawr hi in sak hnaahte chuan Mizo chhawr aiin nuam an tih zawk thu an sawi fo mai. Taima tak leh rinawm takin thawk ila, engah nge vai tan hna thawh tur a awm ang? Kan thawk vek mai dawn a lawm. Mizoram dung lam kaltlangin ról pawh lo lut se, vai ho lo luh dur dur a hlauhawm reng reng lo. Chuti ringawta an lo kal chuan eng nge an rawn tih ang? Vai tan hna ṭau a ṭet awm chuang si lo va, an lo kal huai huai a hlauhawm lo.

Insawiṭhaih i ching lo vang u

Thil hlauhawm lo hlau tura insawiṭhaih hi Mizo chin zawng a ni. Kan naupan lai chuan kan pawnto a, aia upa zawkten min sawiṭhaih thin. Phûng te, Thinlanga te, in-thum-karte leh ramhuai chi dang min sawi ṭhaih thin. Chuvangin, in thlen hmain mahnia hawte chuan an nute an au ṭhin. Puitling pawhin an lo neih tur ram an zawnin, 'Thing zung kai leh lei ruangtuam' an tih awmna ramte chu an nei ngam lo. Hmun ṭhenkhat pawh 'Pangen ram' an ti a, lovah an nei ngam lo.

Tunah hi chuan kan insawiṭhaihna ber chu 'chîm ral' a ni. Mahse, hei pawh hi kan sawi tawh - phûng, châwm, in-thum-kar leh Thinlanga te ang deuh chauh a ni. Keimahni kan rinawm a, kan tawrhchhel a, kan taimak phawt chuan vaiin min chim ral lo ang. Hnam dang kan rama lo kalte chuan Inner line Permit (ILP) an neih a ngai lehnghal a. Vai ho hi an tih tur ngei (in sak, etc) ti tur chauhvin a la chhhuaktute hian phalna lak se la. An thawh zawh hnu chuan hawtir se. In leh lo an lei pawh sorkarin a phal loh bawk si chuan engah nge chim ral kan hlauh teh lul ang? Mizo mipui hi ram leh hnam tan kan thil tih apianga kan rinawm phawt chuan chim ral kan hlau lo vang. Insawiṭhaih aiin taimak leh rinawm i inzirtir ang u.

Ramngaw

Ramngaw tihchereu lamah chuan, rel kawng hian a dung lam km. 222 leh a vâng lam metre 5 vel tal chu ṭhiah a ngai ngei ang. Uiawm tham tak a ni. Mahse, damdawi kan ei pawh hian side effect a nei vek tih thu mi thiamte'n an sawi ṭhin. Pa pakhat pawhin, 'Damna na nâ nâ chu thih leh thih' a ti e, an tia lawm. Silchar-Aizawl kawng laih vangin chim ral kan hlau lo va, ramngaw ṭhiah pawh kan ui lo va; kan tana ṭha tur a ni tlat a. Aizawl-Lunglei, Aizawl-Champhai, Serchhip-Mamit leh a dangte chhun tura kawng an laih dawn pawhin ramngaw ṭhiah kan sawisel lem lo. Sairang-Hmawngbuchhuah rel kawng siam pawhin ramngaw a tihchhiat hi ui viau mah ila, ram tana a ṭhat zawk dawn vangin kan remi mai tur a ni.

Tunah hian Mizoram khua zawng zawng hi Zopui, Mamit district-a mi chauh lo chu motor kawngin a chhun vek tawhin an sawi. Heng kawngte hi ramngaw kal tlang vek an ni. Ui hle mah ila, kawng ṭha, Mizoram hmasawnna ber hi kan neih a ngai. Tunah phei chuan huan hmun leh lo ramte hi (link road) motor kawngin pawh vek se kan duh ta. Ramngaw kan tirêm lo thei lo.

Ramngaw humhalh tur hian i ṭang tlang ang u. Kawng ṭha tlang sung sung se, chung kawng laihna leivûngte chu ṭha taka ram tichhe lo zawnga paih ni se. Ramngaw awm sate hi ṭhiat chereu lo ila, duat ila, nungcha mawi tak takte hi humhalh tlat ila. Kan tu leh fate tan awm zelna tlakah kan ram hi i siam ang u.

-Lalthangfala Sailo

9436154691