U VANHLUPUII NGHILH LOH NAN
All India Radio (AIR)-a zai thiam avanga Top Grade Artist ni pha hial, Mizo zingah phei chuan Top Grade Artist awm chhun U Vanhlupuii hian chanchin ngaihnawm leh hlu tak tak a ngah tih kan hre ṭheuh awm e. March 30, 2024-a thlah liam a nih khan a chanchin kha social media etc-ah a va darh nasa teh reng em! Uitu khati taka a ngah khan mi bîk a nihzia a pho lang chiang khawp mai! Kei aia a chanchin hre chiang zawk leh ziak thiam zawk tur in awm ṭeuh tih hre chungin amah ka hmuh dan leh eng eng emaw kan lo tih hona lam, amah nghilh loh na’n ka’n thai lang dawn a ni. Ka hmuh dan/thlir dan aṭanga ziak ka ni a, min pawmpui loh pawn ka hre thiam ang.
U Vanhlupuii hi mi ‘special’, mahnia ‘class’ nei tlat, mi inuluk, a tih apiang tih tak zet leh presentable taka ti ṭhin mi niin ka hria. A nau Vanchhingpuia nen khan Pachhunga Me- morial Government College-a (PMG College)-ah classmate kan ni a. Kum 1970-a Pu Vankhama a thih khan kan class-in kan râl a, hemi ṭum hian ka kaihruai (chair ka la) nghe nghe. Hemi ṭum hi U Vanhlupuii chiangkuang taka ka hmuha ‘interaction’ ka neihpui hmasak berna a ni. Pu Vankhama kan râl ṭuma U Vanhlupuii titi/a pa chanchin a sawi etc. tun thlengin ṭhian hovin kan la sawi zauh zauh ṭhin.
Pu Lalliana Mualchin (USA) hova Aizawla Mizo Christian Global Network (MCGN) din a nih khan U Vanhlupuii hi Board Member-ah a tel ve a. Committee-a ro kan relin a thu a fing a, a contribution a ṭhain a chhinchhiah tlak ṭhin khawp mai. Khawvel huapa Mizote kan chet hona tura MCGN hi din a ni a, a hun lai chuan kan committee zingin kan ṭul ve hle ṭhin a ni.
U Vanhlupuii hi mi dawr/mi biang biak, mi va pawh (approach) thiam a ni. Tun hma deuhin Taxation Department hi an contract/sumdawnna thilah a dawr ve ṭhin a. Chuta thawkten an sawi dan chu, “Mizo hmeichhia min dawrtu zingah mi approach thiam Pi Vanhlupuii leh mi dang pakhat (a hming sawi lo mai ang) chu thawktuten puih kan chakin puih nuam kan ti,” an ti. Mi dangin a sawi leh dan chu, “Ka dawhkan hmaah a ṭhu a, ka lipstick hnawih a comment/compliment a, ‘I hmui a nalh a, i ha a var nalh bawk si, Mizoah chuan lipstick hnawih inhmeh berte zinga mi i ni,’ min ti,” a ti. Lo puih châk hliah hliah awm reng an ni!
Kan fanu upa ber dawttu HSLC exam-a pahnihna a nih ṭum khan min lawmpui thu phone-in a rawn sawi a, kan va lawm teh reng em! Ani meuhin kan fanu result chungchanga min rawn ‘congratulate’ kha hlu kan ti tak zet. Gospel Centenary kum 1994-a Mizoramin kan lawma Sipai Lammuala a lawmnaa an unau(?) zaiin, ‘Pathian thil rel dan chu a va mak em’ tih hla an sak kha a mawi tak zet! Kha hla an thlang kha a fuh ka ti a, a hun nen a inhmeh tak zet. An zai kha ngaihthlak leh a chakawm khawp mai.
Ṭum khat chu Pathian faka zai ngaina mi tak Pu Dunglena (Fam)-in a ina zaipui atan a ṭhian ngaihzawngte leh keini Mizo Zaipawl min sawm a. Tah chuan U Vanhlupuii pawh a tel ve a. Hla hrang hrang kan sak zinga kan tuipui tâk ber chu U Vanhlupuii’n thiam taka a sak, ‘Chhiat ni ṭhat ni a awm, chhung tin an hlim reng lo’ tih hla, Pu Lalkhawliana phuah kha a ni. A phuahtu Pu Lalkhawliana’n Accordion a tum a, tui leh hnunhnang nei takin kan sa a, kan nawn zing teh asin! Khang ni (hun) te kha theihnghilh a va har dawn em!
Chu lo ka’n sawi leh duh chu U Vanhlupuii fapa thi kan ral ni kha a ni. Ka ṭhianpa F. Lalbiakdika (tuna USA-a awm ta) nen kan ni a. An fapa thih ni aṭanga kar thumna vel ni tain ka hria, kan len hun kha. “I lungleng kan kawm dawn che a, i duh duh sawi rawh, kan ngaithla ang,” kan ti a. Phur takin a fapa chanchin a sawi a, tui ti takin kan ngaithla a, a mittui tlak chang awm bawk mah se hmuh hrehawm lutukin a awm lo. A chang leh inpawh takin kan nui ho bawk a. Chawhnu pum a titi kan ngaithla a, ani pawh a inhrithla ṭha viauin kan hria. Kan haw dawn chuan, “Zela, in lo leng hi ka lawm tak zet, ka inphawrh ngam a, ka veng hawk mai,” a ti. Heta ṭang hian khawhar lenpui dan tur zir chhuakin ka inhria. Keini vaṭawng phet tum lova kan lenpui (a neitu) ten an duh duh an sawi kan ngaihthlak (good listener nih) kha a ṭha zawk tih ka hre thar.
Eng emaw changin U Vanhlupuii nen ‘Governor at Home’-ah kan inhmu zauh ṭhin.
Ṭum khat chu ‘At Home’-ah hian damkawr chak vak lo takin a lo kal a. Kan haw tur chu, “Zela, ka tiangah ka hmang ang che,” min ti a. Ka kokia min vuanin kan inhruai chhuak a. Khang hun te kha a ngaihawm ta khawp mai!
A hmawr bawk nan hei hi ka’n thai lang leh hram teh ang. Hman zan mai khan youtube- ah Seventh Day Adventist programme ‘Home Coming(?)’ tih niin ka hria, tah khan U Vanhlupuii hi zai tura sawm chawp thut a ni a, ‘Aw a mak ropui ber e’ tih a sa a, mipuiin a ‘chorus’-ah an zawm a. Kum 80 hnaih tawh zaiah chuan a mawiin a pui tak zet, mi bik zawng a lo ni ngei e! Standing Ovation an pe kha a phu hliah hliahin ka hria. A hun hmasa lama lengzem hla larpui em emin a pianthar hnua gospel hla chauh a sa tate hian a rilru nghehzia a tilang khawp mai! A nuna thil ṭha leh zir tlâk awm apiangte zira chhawm nun zel ni ngei rawh se.
- Prof. Lianzela