MI MAWLTEN PATHIAN THU KAN AWIH VE THEI (Bible hrilhfiahna)
He thu ziak tur hian chhung lam aṭanga min turtu a nasa hle a, ka rilrua awm ang ziak tur phei chuan Lehkhabu te daih a ni mai dawn a, chuvangin, phuailuai tak leh kawkalh nuaiin short cut mai ila, reaction a awm a nih leh a thu azirin, Pathianin rem a tih chuan kan sawi leh mai ang chu. Social media-a rák peih lutuk hoin an mahni vawlet tur an phuh chhuak fo ang hian, Chanchinbua thu ziah tur dap peih lutuk pawh hi mi min ei lohna mai mai leh, min vawlettu a ni thei tih hre chungin ka'n tilui leh hram a nih hi.
Bible chhungah hian thusawi mak tak takte leh hriatthiam har tak takte, tehkhin thu mak tak takte, thil tih mak leh rapthlak tak takte, thil namen leh ropui tak takte, thil chanchin hrang inang lo tam takte, mihring inang lo chanchin hrang hrangte, mi thusawi inang lo hrang hrang tam takte, mi chi hrang hrang chetvel dan hrang hrangte chu, hun hrang inang lo tam tak leh, hmun hrang inang lo tam takah kan hmu a ni. Chu'ng thil zawng zawng chu Pathianin ziak tura a tihte hnena 'Nunga' a ziahtir chilhkhawm chu PATHIAN THU BIBLE a lo ni ta a ni. Chu Bible kawm hmalam leh hnunglam chhunga awm, Genesis bung khat chang khat aṭanga Thupuan bung tawp chang tawp thlenga thu awm zawng zawng awmzia leh hrilhfiahna chu, 'Pathianin mihringte hi Amah hrechiang a, a thu chauh zawm tur leh, Setana hrechianga dodal tura min tihna vek a ni.' Chumi chu kan hriatthiam theih nan leh kan zawm theih nan leh, hun lo awm tur nen lam kan hriat theih nana mihringte chhiar tur Bible min pe ta a ni.
Bible chhunga Pathian thu awmsa chu mihringte'n kan hriatthiam lehzual nan, kum tam tak kalta aṭang khan Pathian mi ruat mi thiamte'n an lo zirchiangin an lo zir zau ta a, an lo hrilhfiah lehzual ta a ni. Chu'ng mi thiamte zir chhuah leh ziah chhuah chu mi dangin an lo zir chhawng ve leh zel a. Kum eng emaw zat aṭang khan Mizote ngei pawhin an lo zir chhawng ve ta zel a ni. An zarah Mizo ṭawnga chhiar turte kan lo nei ta a, a hlu em em a ni. Hetiang Bible leh a chhehvel thu bulte hi piangthar dik tak, Thlarau ṭiak tirte Thlarau ṭhanlen nan a ṭangkaiin a hlu em em a ni.
Nimahsela, Bible leh Bible leh a chhehvel Pathian thute hi chhiar tama hre tamin, mi dangte hnial thei khawp leh sawisel thei tur khawpa thiam intiin, ziak tamin sawi tam viau mah ila, keima lamah piantharna dik tak, Tinungtu Thlarau thianghlim a awm si loh chuan, keima tan leh mi dang tan awmze nei lo, keimahni ngei leh kan thu ziah leh sawite chu tu tan maha nung lo, ninawm mai a ni a. Ṭhenkhatte phei chu Pathian lama mi dangte tiṭhuanawp theitu a ni thei. "Pathian lehkha in chhiar ngun ṭhin, a chhungah chatuana nunna awma in rin vangin, chu'ng thute chu ka chanchin hriattirtu a ni si. Nimahsela, nunna nei turin ka hnenah in lo kal duh si lo," Isua'n a tih kha.
Kan sawi tak ang khan, piangthar dik tak, Thlarau nung neitu tan chuan Bible leh a chhehvel Pathian thute chu a fiahin a tan chuan a nung em em vek a ni. Pathian leh mihring hmaa awm dan turte, tih tur leh tih loh tur dikte, a ṭha leh ṭha lote, a hun leh hmunte, tihdan tur leh ṭawng dan tur dikte chu an chhung lama Thlarau thianghlim chuan a hriattirin a tihtir mai ṭhin a ni. Isua'n, "Thlarau thianghlim chuan thutakah a hruai lut che u ang a, engkimah a zirtir ang che u," a ti rêng a ni. Piangthar dik tak, Tinungtu Thlarau thianghlim neitu dik takte chu, an hmel leh an thil tih leh an thu sawite chu mite hnenah nungin a thawk ṭhin a, hai rual an ni lo. Isua'n, "Tlangchhipa Khaw awm chu thuhruk theih a ni lo," a tih ang khan.
Bible leh a chhehvel hi tisa thil taka chhiar leh zir a, mite ngaihsan nih duh vang leh Degree neih ve duh vang hrim hrim emaw, nihna leh eizawnna neih duh vanga zirte tan chuan, Bible chhunga thu awm zawng zawng hi hmanlai thil, tute hnam chanchin emaw, tute emaw ram chanchin emaw, tute emaw mimal chanchin emaw, thil hrang hrang leh thu hrang hrang khawii maw hmun hrang hrang leh hun hrang hranga thleng tawh hmanlai thil, History leh thawnthu kha a ni ve mai a. Miin Dan hre mi, Ukil ni tura India Dan bu chipchiar lutuk leh chhah lutuk pawh an zira an pass theih chuan, Bible hria, zir thiam leh Degree nei nih pawh chu a theih em em a ni. Ex Revival Speaker Pu Sangtea, Chawlhna Hotel Zarkawt chuan, 'Phaia M.A. kan zir laia kan Professor pakhat chuan Bible hi a hre chipchiar hneh hle a, mahse, a piangthar lo mai ni lovin, Hindu pachal a ni' a ti.
Kan sawi tawh angin, Bible chhunga thu awm zawng zawngte hi mihringin a tun hun mek leh hun lo la awm turah pawh, Pathian a hriat fiah a, a zawm tlat theihna tura zirtirna leh kaihhruaina Pathianin min pek a ni. Pathian zawm tlat thei tur leh a thu thua awm thei tur chuan, Isua thisena piangthar dik tak nih a ngai a ni.
Leia malsawmna tam tak dawn a, pianthar bawk a, Vanram kai bawk hi kan duhthusam vawrtawp ṭheuh chu a ni ti raw! Chumi tur chuan tisa lamah theihtawp kan chhuah a, thlarau lamah theihtawp kan chhuah bawk a, Pathian kan zawng a, kan rin dan leh thiam dan danin, kan neih thil, kan hun, kan tha leh zung, kan mit leh beng, kan ka kan seng nasa ṭhin. Nimahsela, chuti chung chuan keimahniah Piantharna dik leh nung a awm thei si lo. A mak a ni ti raw. Kan Pathian Remruattu Maka hian, "Ka duh chu ka tivâr ang a, ka duh chu ka tiluhlul ang," a ti mauh mai si a. Kei pawhin, "Ka ngaihtuah hi i ngaihtuah a ni lo, ka remruat hi i remruat a ni lo," titu kan Pathian remruat dan mak leh ropui tak hi, he leia ka awm chhung chuan ka hrethiamin ka sawi fiah thiam dawn lo tih ka hria.
Bible thute hi thawnthu leh history mai mai, tute emaw ram leh hnam chanchin mai mai, tuten emaw tute emaw tana lehkha an thawnna mai mai leh, tute emaw ropuina leh tute emaw chan chhiatna thu mai mai a nih chuan, eng nge kan lo chhiar kan lo chhiar a ṭulna? Bible chhung thute hi kan entawn a, kan hman ṭangkai tur ni ta lo se, Paula'n Rome Sawrkar pawi a sawi a, thiam loh changin Jail-ah a tang a, tihdanglam theih tawh loh thi tura a chung thu an rel avanga a kaw tawp aṭanga amah leh mah a inhnemna leh a zám loh thu, Jail pawna awm a ṭhiante, Phillipi khuaa mite a hrilhna lehkhathawnte hi eng nge kan tan ṭangkaina awm?
Bible chhunga thu chi hrang hrang thlawk leng nuai nuaite hian, a tawpa hmun khata an ṭumna tur Kalvari tlang panin an thlawkkhawm tial tial a. A tawpah pakhata insiamin Isua Kros-ah a ṭum ta a ni. Chutah chuan 'Isua Thisenah' changin kan hnenah a lo luang chhuak leh ta a ni.
Tichuan, Bible chhung thu zawng zawngte, a Hebrai-ah chuan, a Greekah chuan, a Sapṭawngah chuan, a thu bul lamah chuan tihte nen zawng zawng chuan, a thu bul tawpna Isua thisenah an lo chang ta a ni. Chu Isua thisena inbual a, he mihringa Setana thisen hi Isua thisena thlakthlengtu apiang chu engkima tihvara awmin, Tinungtu Thlarau thianghlim neitu Isuaa piangthar dik tak a lo ni ta a ni.
Isua hnena awm tawh piangthar dik tak chuan, mi dang pawh kawng dik zawha Isua hnena hruai thlen ve chu a dam chhan a ni tih a hria. Isua hnen thlenna kalkawng atan chuan a rem hriat dan danin eng hmanrua pawh a hmang mai tur a ni. Khawvel lam thil emaw, Bible chhung thu emaw pawh, Isua hnen thlenna tur a nih phawt chuan a duh danin tehkhin thu pawhin a sawi mai tur a ni. Bible thu zawng zawng tawpna chu Isua a ni si a.
Bible thute hi Isua hnen kan thlenna tura kawng inphah chho a ni a. Isua hnen thleng tawhte mimal ṭheuh hun tawn dan azir zela Pathian thu an awih dan tur zawng zawng hi Bible hian min hrilh kilhkelh lo va. Thlarau thianghlimin a hun leh a hmun azir zelin a rawn hriattir tawh zawk a ni. Bible thu leh changte chu a hman ṭangkai turin a hunah nungin a rawn hriattir mai a ni.
Miin eng hun harsa leh huphurhawm emaw, a ṭha lam emaw, a chhe lam emaw, thil ropui leh zamawm deuh a hmachhawn dawn emaw, a hmachhawn mek emawin, Pathiana a innghah tlat avang leh Pathian chu engkim tithei a nihzia a rinna tihngheh lehzual nana a rilrua Bible thu lo lang, Paula ṭawngkam, "Min tichaktuah chuan engkim ka ti thei a ni," tih a lo hman ve hi eng nge a sualna? Bible thu thlamuan nana a lo hman chu a dik lo em ni? Nge ni, hmana Paulan Jail chhung aṭanga a ṭhiante Philipi khuaa mite tan chauha a sawi a ni a, helaia lo hman ṭangkai ve chu phal loh a ni zawk? Chuti a nih chuan Bible aṭang hian paih daih se la, Paula thlanah tar se a ni mai a lawm.
Chutiang a nih chuan Pu Chawngkhupa hla ropui tak, 'Mihring mi finna hian a ngaihtuah chhuak zo lo a che. Ka chhandamtu i thuruk hi' tih hla a dawnna Bible chang, 1936 Good Friday zana Sailam Kohhran Biakina thu sawitu Pu Khuangzika chang thlan, "Mi fing finna ka tiboral ang a, mi thiam thiamna chu ka hnawl bawk ang," tihte pawh hi, hmana Paulan Korinth khaw mite hnena a sawi, Isua hnena mite a hruai theihna atan chuan, a finna leh a thiamna a hman dawn lohzia Isaia thu sawi a sawi chhawnna a ni a, helaia hla lo phuah chhan nana hman tur a ni lo, tiin he hla hi kan hnawl mai dawn em ni?
Mimawlte chuan Isua Kros pannaah hian khawvel thila inthuam mawi chiam hi an thei ve lo va. Mawl takin, direct ngil takin Isua Kros an pan a, an thleng thuai mai a ni. Kros aṭang chuan a let zawngin an chhuk thlir a, engkim hi a lang fiahin a chiang em em tawh zawk a ni. Kros panna kawnga inthuam mawina chi tin, eng degree ri emaw, eng eng ṭawngah chuan tih emaw, a thu bul lamah chuan tih ngai tawh lovin, an hriat chhun, a thu tawpna zawk, Isua Krosah a thi a, a thisena inbual fai tur tih chu a ni mai a, tah chuan fai taka inbualin, hahdam takin Kros aṭang chuan, 'Kei chuan Isua Kros chauh lo chu ka chhuan loh tur zia chu' an lo ti veng veng mai a ni.
Mawl taka Isua pantute hi Isuan ropui takin a lo thuam a, fing tak leh nung taka thil ti theiah a lo siam a, engkimah an ai a awhsak tawh a ni. Aw, mawl taka Isua pan mai hi a lo va ṭha tak em.
Kan Pi leh Puten mi dangte Isua hnen pan ve tura mawl taka an sawmna ṭawngkam, 'Pathian thu lo awih ve tawh r'u' an tih dawn khan an ṭawngkam hman tur kha, 'Exegesis' nge ' Eisegesis' tih lam an ngaihtuah ka ring lo, hriat pawh an hre lo vang. Mahse, an thu chu a nung em em a, mite'n fiah takin Isua an lo hmu mai a ni. Chu'ng mite chu Thlarau lama min thlahtu, kan Pa te an lo ni ta si a.
Pathian min hnaihtirtu, Isua min neihtirtu hla nung leh ropui tak tak lo phuahtute khan an hla phuah tur kha, Welsh Tune, chumi Rhythm, chumi Hymn tih vel an ngaihtuah ka ring lo. Mahse, vawiin thlengin an hlate chu a la nung em em a, khawvela Mizo awm chhung chuan a nung reng bawk ang. Mawl hi a va lo ṭha em.
Mawl taka Pathian thu ka awih dan tlem ka'n sawi ang e. Ka zu rui khawlai leh luikawr, motor chhung leh rawra chunga ka mu ka harhte hian, Pathian hnena lawmthu sawi hmasa lovin ka tho ngam ngai lo. Hawker dawhkana ka mu min kaiharha min kil luai pawhin, ṭawngṭai phawt lovin ka tho duh lo. Pathian khawngaihna leh zahngaihna liua liau a ni tih ka chian vang a ni. Zan ka mu hi eng hunah pawh harh ila, sana ka en hmasa ngai lo, a chhan chu, ka mut dawnin dam tak leh thlamuang taka min muthilhtir a, a hun taka dam tak leh thlamuang taka min kaitho tura ka inhlan tawh avangin, ka harh a hun a ni ang tiin ka ṭawngṭai phawt a, chutah sana ka en chauh ṭhin. Eng hun pawh nise , ka thawh ṭulna a lo awm ngei ṭhin. Chanchinbu ka chhiarin Thisen pe ka chhiar hmasak ber loh chuan a dang chhiar nuam ka ti lo, thisen hi a hlut em avangin. Bazar leh khawlai lun lai pawh ni se, lawmthu sawi a ṭul chuan a riin, chunglam hawiin, 'Aw Lalpa ka lawm e' ka ti mai zel.
MI MAWLEN PATHIAN THU KAN AWIH VE THEI.
"Thufing hmanga hril turin mi tir lo, chuti lo chu Krista kraws hi engmah lovah an ngai dah ang e," Paula'n a ti.
ENGKIM HRIATFIAHNA, TIH DIKNA LEH FAMKIMNA CHU - DIK TAKA PIANTHARA, ENGLAI PAWHA ISUA RILRU NUNPUI HI A NI.
- K.Hmingthankaia.