Written by
- Ruala

UPSC (CSE) kan tlin theih loh chhan

Mizoram aṭanga tunhnaia Mizo te UPSC (Civil Service Exam) kan tlin theih loh chhan lian bera sawi theih chu he lam Mizoram Civil Services (Combine Competitive) exam hi ṭhalaiten kan bawh nasat tawh vang a ni.

Tunlai ṭhalai lehkha thiam tam tak, competitive exam ṭhin tam zawk hi chu khu lam Union Public Service Commission (UPSC) civil service exam aiin, he lam Mizoram Public Service Commission (MPSC) hnuaia MCS (Combine Competitive) exam turin an inbuatsaih zawk niin a lang. Chu chuan UPSC exam-ah Mizo exam a titlem a, an tlem na na na chuan Mizo hming a lang lo fo hi àwm tihna chen pawh a awm thei.

MCS (Combine Competitive) ṭhalaiten an bawh chhan chu heng service (MCS, MPS, MF&AS leh MIS) ho hi an status a ṭha ve tho a, an kaisanna pawh a chhe hran lo. Income tax thlengin pek ve a ngai lo (Mizoram chhunga awm tan). MCS leh MPS phei hi chu confer-in IAS leh IPS nih ve theihna chance awm a ni. State danga officer aiin he laia chhungte hnaiha officer nih kha ṭhalai lehkha thiamten an thlang fur tawh niin a hriat.

Mizo ṭhalaiten Mizoram nuam kan ti. Kan ram hi a ralmuang hle a, a bikin state kan nih hnu hian mihringte min tirualmuang lo fotu, hel; rawlrala chetna ang chi hi kan ramah a awm lem lo niin a lang. A boruak lah a lum lo a, ram a hring mawiin kan hla phuah thiamte paw'n an lo fak chamchi reng a.

Chhel turin harsatna kan tawk nep deuh em ni? ti ila kan sawi uar lutuk lo ang chu maw. UPSC CSE tlingte hi chhungkaw harsa tak tak aṭanga tling an awm fo a. Kuminah ringawt pawh nasa taka harsatna tawk; Manipur aṭang mi 10 vel an tling. Harsatna hian mihring a tichhel a, tumruhna a thlen bawk.

UPSC CSE tling tura pawimawh em em chu concept clearity a ni. UPSC CSE syllabus ruhrel pawimawh tak NCERT hi he lamah chuan kan inzirtir lo a, hei vang hian subject emaw concept clearity-ah state dang kan pha lo thei. Kan board exam hmachhawn dan system hrim hrimah hian zirtirtuten naupang portion an pe ṭhin a. Entirnan 'Hei bak chu zir s'u' tih ang chi system hian naupang a ti-quality lo thei.

MCS (Combine Competitive) exam leh UPSC (CSE) exam hi syllabus inang thuak, mahse in-exam erawh chuan inhar hleih tak a ni a. UPSC (CSE) hian an zawt thukin zirlai concept hriatchian a ngai viau a, hei lo bakah current affairs hriat a ngai hle bawk. Chumi zulzui chuan zawhna tam tak a kal ṭhin. Khawvel exam har an sawiah top 5-ah a lang fo.

He lamah chuan UPSC ai chuan an zawh dan system a awl zawk ti ila, a dik mai awm e. A awl zawk pawh hi a àwm, state level exam a ni tlat. Chu'ng inhar hleih tak exam-ah chuan zirlai/ṭhalai khan duh a thlang ta ṭhin a, he lama officer nih ve theih thona, vanneih phei chuan secretary hial thlen ve theihna chance awm ve kha, mi tam tak ngaihsan exam a lo ni nen. Chu chu zirlai tam tak hian an hmu thiam a, an thlang ta fo reng a ni.

Khawvel a changkan ang zelin, thiamna a sang zel a, finna pawh. Tunlai Mizo ṭhalaite hi UPSC (CSE) tling thei lo tur khawp hian an thiam lo ta viau em ni? Ni lul suh se! A chunga kan sawi takte khi a chhan langsar deuh deuhte chu an ni a. Heng lo pawh hi chhan dang a awm ang. Duh tawk phawt ang.

- Ruala