TUNLAI THIL AWMZIA HI (Thisen rim a nam tlat)
Tun hnaiah Champhai District Lirthei Inzawmkhawm Pawl (CPDLIP) ten Lirthei hmanga an eizawnna kawngah sawrkhâra chhiah an pek ṭhin thu te, chutih rualin sawrkhâr rawih pawh ni hauh loten an lirtheite hâlsak a, driver vau leh kutthlâk bakah pawisa chawitir an nih ṭhin avânga an lungawi loh thu-ahte thuchhuah an siam a. Dân lova NH 54-a motor veivâkte duh duha lo check ṭhinte chêtna en fiah thuai tur leh, pawi khawihtute chunga action lak an phût a ni. Motor inhâlsak chungchangah phei chuan tun hnuah a thleng leh a nih chuan a hâlsaktute chungah engpawh thleng se, an cho chhuahah riak CDLIP chuan an ngaih dawn thu an tarlang tel nghê nghê a ni.
Mizote hi thukhuh thiam tak kan ni a. Khawtlângin eng eng emaw khapna thuchhuah han siam châng pawh hian, “A tiluite chungah engpawh thleng se an sawisel thei lo vang… mawh kan phur lo vang,” kan han tih ṭalh tawh chuan a tiluite chungah chuan India dân lam ngaihtuah lovin hremna lek tur a ni tih a chiang a. "Kan khaw dânin lui dungah chinfel nghal a ni ang,” tihte phei hi chuan thisen rim a nam rum rum mai a ni. Champhai District Lirthei Inzawmkhawm Pawl (CPDLIP) ten ‘an cho chhuahah kan ngai ang’ an tih pawh hian, ‘court-ah kan zualko ang’ tih lam a hawi lo mai thei a ni.
Kuhva ro hmanga sumdâwnna hi sawrkhâr hmasa lam hun eng emaw chen aṭang tawha inṭanin, Covid-19 rualin a rawn vung ta deuh hluai kha a ni a. Inthlan dawn khan opposition-te kha kuhva ro hmanga sumdâwnna chungchangah hian an au ring hle mai a; kuhva chingtute pawh an thlâ a muangin ‘police kut phuar’ tih thute pawh kan hriat nghe nghe kha. Inthlan zawh, sawrkhâr thar neih hlimah kan home minister ngei pawh a’n che deuh rap rap nâ a, mahse police check gate duhtawk lova kuhva chingtute hmalâkna kan hmu leh ta thuai tho mai.
Kuhva ro tawlh hi dân lova sumdâwnna a ni tih kan chiang a, kuhva ro mai mai heti taka a hlâwk chhan erawh mi nawlpui chuan kan hre phâk lo tawp thung. Ṭhenkhat sawi dan chuan kuhva bag karah damdawi phum rûk a ni te an ti a, mahse an kuhva ro man bun khawmah chuti êm êma tam, kuhva ro sumdâwnna buaipuitute zawng zawngin hetiang taka an hlawkpui tur hmuh a ni ngai bawk si lo. Awkê sumdâwnna kan sawi lar viau a, a tâwpna leh hralhna erawh kan hre leh chuang lo ang deuhte pawh a ni awm e. Kuhva ro sumdâwnna kawngah hian a neitute tak hi eng ang chiahin nge an hlâwk ang tih hre phak lo mah ila, motor neitu, driver leh hlâng kualtu zawng zawngte chuan a thlep aia tam an hlawh tih erawh kan hria a ni.
Khatia khawthlang lama kuhva hring chingtuten anmahni thua an lo man ve ngawt a, a kuhva hâl mai pawh duhtawk lova motor thleng thlenga an hâlsak khan, eng tak rawn nghawng chhuak ang maw tiin beng kan lo chhi ru deuh a. Amaherawhchu, kuhvaa sumdâwngte kha an dawhthei nge, an piangthar ṭha nge, an inthiam lo nge ni dawn ni, vawiin thlengin tharuma an khin lêtna thawm kan la hre lo. Khaw ṭhenkhat, na taka zu an khap tlatna hmun angah chuan mak tak maiin hmalatu firfiak deuhte chu, ran vulh kawngah an vanduai zeuh zeuh tihte pawh kan hriat hi.
Dân lova kuhva ro sumdâwnna, Mizoram kal tlang mai tur kha thingtlâng khaw ṭhenkhat chuan an hlawkpui êm êm a, in leh lo ṭha tak tak dinin lirthei ṭha tak nen lei rem rah nan an lo hmang ve a. NLUP, SEDP leh Bâna kaih an ngai lo, an kâng zawt zawt mai a ni. Chutih rualin dân anga che kuhva hring chingtute chuan rim taka an thawh rah hralhna hriat loh phahin an lo tuar a, dân lo bawkin an lo che ve leh ta a. Dân lova chetna pahnih kan hmuhah hian khawi zawk nge thiam kan chantir? tih chu kan ṭan lam lama zir a ni mai awm e.
Kan sawi tak ang khan khawthlang lama kuhva chingtu intelkhawmte'n an thawhrim rah seng thei loh vânga lirthei check, pawisa chawitir, kuhva mansak, hâlsak leh motor thlenga an hâl ta mai hi beidawn thil tih te pawh a tih theih ang a. Hei mai a la ni lo, Champhai District Lirthei Inzawmkhawm Pawl (CPDLIP) thuchhuaha kan hmuh angin Rs 100000/- (Nuai khat) inchawitir te, silai hmanga invau leh motor hâlsak zel tumte phei hi chu thil namai a ni lo. Chutih rualin dân lova kuhva ro buipuituten an hrawk reh pinsaktu, Bilkhawthlir Kuhva Chingtu Pawlte laka an thuchhuah pawh hi dân lo ni mah se, thil tih awm tak chu a ni ve tho.
Engpawh nise, Mizo-te rilrua sapṭawng thu pakhat mikhual hauh lo, eng pawlah emaw kan zir ṭhin, mei sî pakhat ngaihthah vânga in pum kan theih thu – ‘A spark neglected burn the house’ - Leo Tolstoy thuziak kha a dikzia kan hre chiang ṭheuh awm e. Chhûngkuaa ri rêt rêt siam ṭhat vat ngai te; kan inṭhenawm khawvênna kawnga thil eng emaw ngaihthah vânga nghawng ṭha lo zawk thleng theite hi, a huna kan chêt chuan pawi lian tham a thlen hmain kan siam ṭha thei. Chutih rualin ngaihthah avânga chhûng lama vûng lian tual tual, a tawpa puak darh leh siin min tihnat ṭhinzia pawh kan hria ang.
Kan pi leh pute khan rûkhmang duh lo teh mah se, ‘Nupui fanauten mei alh an en lai a, ṭhenawmpa buhzêma buh ru ngam lo chu patling lo’ an lo ti ṭhin lawi a. Tuna Bilkhawthlir Kuhva Chingtute chêt dan leh Champhai District Lirthei Inzawmkhawm Pawl (CPDLIP) thuchhuah hi an tih awm tak ve ve a nih rual hian, thil ṭha erawh a ni hauh thung si lo. Chuvangin thuneitute tan chuan anni pahnih inkâr thu hi hriat loh der emaw, ngawihsan chi emaw a ni lo, thisen rim a nam tlat.
- R.Lalfakawma Seling