Written by
- Mahmuaka Chhakchhuak

ISUA NEIH KA DUH ZAWK

'Isua neih ka duh zawk' tih hla hi vawiin thleng pawha hla sak lar a niin a hla thute hian thinlung a hneh a, hla dang zawng aiin sak pawh a nuam bik em ni tih tur a ni hial awm e. Rhea F. Miller-i chuan kum 1922 khan ‘I’d Rather Have Jesus’ tih ringawta ziak hian khawvel thil neih leh duhthusam aiin, Isua dah pawimawh zawk a duh thu a sawi a. Chu thu tawi té chu Pastor fapa George Beverly Shea chuan a piano tum ṭhin hla dahna hmunah chuan ziakin a nu hian a lo dah a, chu a hlachham thu tawi dah hun chu Inrinni zan hi a ni nghe nghe. Pathianni zingah chuan George-a chuan piano tum tura a han ṭhut chiah chuan chu thu tawi te chu hmuin a rilru a khawih nghal em em mai a, chawplehchilh tak chuan piano hmet chungin chu hla chu a phuah belh zel a, “Isua neih ka duh zawk, Rohlu ber aiin, A ta nih ka duh, lei sum zawng neih aiin, Isua neih ka duh zawk, ram leh in aiin, A kut thirkhen mi hruaina ka thlang zawk e,” tihte chuan a thinlungah a chhunzawmna a rawn awm nghal zut zut a, rei lo teah chuan a phuah zo ta der mai a.

October 29, 1929-ah America ram chuan sum leh paia harsatna tawk thutin chu stock market thlakchhiatna chuan, America ram pum nghawngin mi tin eizawnna hrang hrangte chuan an tuar hle a. Chu harsatna chuan New York khawpuia George-a thawhna Insurance Company pawh nghawngin thawktute hlawh tihhniam tumna a awm a. Chutianga chhungkaw chawmna atana a hnathawhna berin hlawh tlem zawka an pek chuan an chhungkua chu a chawm thei kher ang em? tiin a inngaihtuah buai hle mai. Kum 22 rual lek tan chuan chu hrehawmna chu tawrh a har hle mai a, hnathawhna dang tur zawngin a rilru chu hmun tin hmun tang a dap kual phah a. Aw ṭha tak neiin zai lamah pawh a tithei fu reuh bawk avangin chutianga a mangan lai tak lehnghal chuan Radio-a zai turin an rawn sawm hlauh mai a, a lawm kher mai. Vawikhat a han zai aṭang chuan an ngaina nghal a, contract sign-puiin Radio Artist turin an inbe rem ta nghal a.

A pa hi Pastor niin Biak Inah apa rawngbawlna ṭawiawmin a zai ve zauh zauh ṭhin bawk a, chutianga Radio-a zaina hun a han neih dawn takah erawh chuan Pathian fakna hla chu Pathianniah chauh an tihchhuah dawn leh, ni dangah chuan khawvel lam hla (Love song a ni ber awm e) sak a ngaih dawn thu an hrilh chuan hun pe rih turin a ngen a. A pa, Pastor niin kohhran rawngbawltu pawimawh tak a ni si a, ani pawh vawi tam tak a pa rawngbawlna ṭawiawmin Biak Inah Pathian fakna leh chawimawina hla a lo sa fo ṭhin tawh bawk a, Radio-a khawvel lam hla han sak chu harsa a ti deuhin a lehlamah chuan tlangval nun a hmang chho mekin, khawvelah a la lar turziate a han ngaihtuah chuan a chak ru deuh bawk si a. Inah chuan Piano hmetin khawvel lam hlate chu a han sa chhin vel a, nakin hnu lawka a lar dan turte ngaihtuah chuan nuam a tiin amah chuan a nui leh vur vur ṭhin. Nimahsela a nu chuan chutianga khawvel lam hla sak chu a lo remti hauh lo mai le! Pastor chhungkua aṭanga chutianga khawvel lam hla sak chu a remti thei ngai lo a ni.

Inrinni zanah chuan Rhea F. Miller-i hla chham mi (Poem) pakhat ‘Isua neih ka duh zawk, Rohlu ber aiin, A ta nih ka duh, lei sum zawng neih aiin’ tih ziak chu George-a piano-a hla thu ziak dahna hmunah chuan a dah a. A tuk, Pathianni zingah chuan George-a chuan Biak Ina sak tur hla enlawkna neiin piano chu a han ṭhutchilh a, piano a han hmeh dawn lai takah chuan chu hla thu tawi te chu a han hmuin mak a ti hle mai a, a phu zawk nghe nghe a ni. Piano pawh hmet ri ta lo chuan ngawi rengin a han chhiar a, a rilru a khawih em em a, a chhiar zel a, a thinlungah chuan thil dang reng a lang tawh mawlh lo. Tha tharin piano chu a han hmet ri leh a, a nu hla thu tawi te dah chu thinlung takin a han sa ta zawk a, a ziak chin a sak zawhah pawh chuan a chhunzawmna thu a rawn thleng zelin a sak chhunzawm zel a, a thluk pawh siam zo nghalin chumi niah ngei chuan Biak Inah a sa nghal bawk a. Tichuan, Rhea Miller (1894 – 1966) hla chham thu tawi te chu George Beverly Shea chuan hla puitlingah siamin amah vek chu sa lartu pawh a ni.

Mizo ṭawnga min dahsaktu Rev. Dr. RK. Nghakliana hi mi chhuanawm tak a ni bawk. Kum 1957-ah MBBS zir chhuakin Durtlang Damdawiinah a thawk a, Mizo Doctor zingah thawk hmasa ber a ni. Chuta ṭang chuan kum 1969-ah Doctor hna bansanin Missionary turin a chhuak leh a, kum 13 chhung a thawk hman tihin kum 1985-ah khan an nupaa Scotland-a rawngbawlna an neih laiin a Cancer tih hriatchhuah a ni a, a hnu rei lo teah kum 56 mi chauh niin a boral zui ta mai a, a uiawm hle. Isua neih ka duh zawk tih hla leh hla ṭha tak takte Mizo ṭawngin a dah a, hengte hi Zofate min hnutchhiah hlu tak an lo ni ta.

Isua neih ka duh zawk, Rohlu ber aiin

A ta nih ka duh, lei sum zawng aiin;

Isua neih ka duh zawk, ram leh in aiin,

A kut thirkhen mi hruaina ka thlang zawk e.

Ram zau taka lal ber ni mah ila

Sual thunun ka nih si chuan;

Isua neih ka duh zawk, thil dang zawng aiin,

Khawvel zawng ai pawhin.

Isua neih ka duh zawk, chawimawina aiin

Rinawma amah ṭan tlat fo ka duh zawk;

Isua neih ka duh zawk, hmingthanna aiin,

A hming thianghlim tak chu chawi ka nuam zawk e.

Lilipar mawi ber aiin a mawi zawk e,

Khawizu thlum ber ai pawhin a thlum zawk si;

Ka thla rilṭam tan chaw ṭha ber a lo ni,

Lal Isua ka duh ber min hruaitu atan.

Isua aia thil dang thlang zawktute nun hi itawm zawk chang awm ṭhin mah se la, a tawpah chuan Isua aia thlan tur thil dang reng hi a lo awm lohzia kan hre leh tho ṭhin. Khawvel ropuina leh hausakna zawng zawng ai pawhin a ropui zawk a, chawimawina leh hmingthanna ai pawhin a thlanawm zawk fo. Isua thlangtute chuan damchhung malsawmna mai bakah thih hnuah pawh hlimna leh lawmna an chang zawk ṭhin.

- Mahmuaka Chhakchhuak