MIZORAM SAWRKAR HNUAIA OFFICERS (LUT THAR) TE HIAN ENGZAT CHIAH NGE AN HLAWH LE?
India ram sawrkar hian a hnuaia hnathawkte hlawh (salary) pek dan tur lo zir chiang a, ruahmanna fel tak siam turin Pay Commission a din ṭhin a. Pay Commission hmasa ber hi January 1946 ah din a ni a. Report hi May 1947 ah submit niin Pay Commission hmasa ber chu 1st July 1947 aṭanga hman a lo ni ta. Chuta ṭang chuan Pay commission hi kum 10 dan velah din chhoh a lo ni ta zel a ni. Pay commission hnuhnung ber leh kan hman mek, 7th Pay commission hi February 2014 ah din niin 1st January 2016 aṭangin hman ṭan a ni. Govt of India emaw State hnuaia hnathawkte hian kan monthly salary hi kan chanvo (Right) a ni a, kan hmuh ngei ngei tur a ni. Chu chu India sawrkar pawhin a ngai pawimawh hle a, Indian Constitution Article–21 ah pawh chiang taka ziah lan a ni.
7th Pay Commission kan hman mek hi Pay commission kan lo hman tawh ṭhinte nen a khaikhin (compare) in a Pay structure hi a danglam hle a. Tin, Pay structure kan hman tawhah chuan a User-friendly ber a ni. He 7th Pay Structure ah hian Pay level chi hrang hrang sawm pariat (18) lai a awm. Hlawh hniam ber Group D & equivalent te lak theih zat tur hi Rs 18,000/ (Level – 1) a ni. A hlawh sang ber Cabinet Secretary lak zat tur chu Rs 2,50,000/- (Level -18) a ni thung.
Mizoram sawrkar hian 7th Pay hman ṭan ni tura a ruahman chu ni 1.1.2016 a ni a, mahse monetary benefit a pek ṭan ni erawh chu 1.9.2018 a ni thung. Mizoram sawrkar hian 7th Pay chhunga hman tur Pay level hi sawm pariat (18) tho a siam a. A hlawh hniam ber te lak tur chu Pay Level -1 (Rs 17,400 – 38,600/-) a ni a, hei hi Group D leh equivalent te tan a ni. A Hlawh sang ber te lak tur chu Level – 14 (Rs 1,40,200 – Rs 2,16,600/-) a ni. Pay level -14 hi Principal Director (Health Dept), E-in C (PWD, PHE & P&E) leh Secretary (State organised Service) te hman tur a ni thung. Tunhnai-ah Assembly Secretariat a Commissioner & Secretary Pay chu Level -14 ṭha mi Rs 1,44,200 – 2,18,200/- hlawh tura ruahman thar a ni bawk. Ani hi Mizoram sawrkar hnuaia thawk zingah chuan hlawh sang ber tur a ni kan ti thei awm e. Amaherawhchu, College zirtirtu–Professor leh Principal te nen an inang chiah a, Principal hian honorarium–Rs 4,500/– (UG College) or Rs 7,500/- (PG College) a keng tel a ni.
Mizoram sawrkar hnathawk zinga lal ber/hotu ber Chief Secretary hlawh zat hi Rs 2,22,500 (Level -17) a ni. Chairman Mizoram Public Service Commission (MPSC) pawh hian Rs 2,22,500 (Level -17) a hlawh a, Member MPSC te hian Rs 2,05,600 (Level -16) an hlawh thung a ni. Level -17 leh Level -18 hmangte tan hian increment a awm ve lo a, fixed pay tura tih an ni. Anniho hi chu Mizoram sawrkar hnuaia hnathawk anga tel theih chiah an ni lo mai thei e.
An hlawh zat kan han sawite khi an Basic pay chauh a ni a, Basic pay hian allowances (note) chi hrang hrang a nei thung. Mizoram sawrkar hnuaia thawk te hian allowances hi kan ngah lo hle, a tlangpuiin DA, HRA leh SCA hi kan neih te a ni. An hna nature azirin allowances chi hrang hrang erawh a awm ve nual tho a, a nawlpui lak theih erawh a ni lo thung. Entir nan - Uniform allowances for Nurses (Rs 750 per month), Cash handling allowances for cashiers, Rifle allowances for armed police/Home guard (Rs 40 per month) etc.
Department hrang hranga Group A officers te hlawh (Pay) kalphung ṭhenkhat kan hriat atan pawimawhte han tarlang hmasa phawt ila.
1. Mizoram Judicial Service (MJS) te hian Pay structure hran an nei a, department dang Officer ho aiin an hlawh leh facilities hi a ṭha hle, promotion theihna tier (pay level hrang hrang) pasarih (7) lai an nei bawk.
2. Medical doctor leh Veterinary doctor te pawh hian sawrkar hnathawk dangte lak ve theih loh Non-practising allowances (20% of basic pay) an lak avangin an hlawh hi an level puite aiin an ṭha hle.
3. Mizoram College-a zirtirtu hian UGC pay structure an hman avangin an hlawh hi an level puite aiin tlemin a ṭha hret a. Tin, chu bakah kum 14 an service tlinah Associate Professor an kai thei a, Associate Professor pay hi Rs 1,31,400/- (Level -13A) a nih avangin, hemi thleng thei chin hi an hlawh hi a tam viau zel bawk.
4. Group –A officers (MCS, MPS, MIS, MFAS, AE/SDO/Superintendant etc) te hlawh ṭanna hi Rs 56,100/- (Level -10) a ni a, College a thawk Assistant Professor te tanna hi Rs 57,700/- (Level -10) a ni a, chutih laiin Mizoram Judicial Service (MJS) te ṭanna chu Rs 77,840 (J-1) a ni thung. MJS te Basic pay hi a sang fal bik mai ni loin, sawrkar hnathawk dangin an lak ve loh allowances eng emaw zat hi an nei a ni. Examples – Medical allowances, Special pay to MJS, Sumptuary allowances etc. Mahse, MJS te hian an Pay thar hi a basic chiah leh DA (as per Govt of Mizoram employee) an la a, an allowances hi chu a hlui an la hmang mek. An allowances thar tur hi Supreme Court in a ruahman mek a, a peih veleh chu mi ang chuan an la ve thei chauh dawn a ni.

5. MCS, MPS leh ACF te hi Central Services ah an luh hian a tlangpuiin MCS leh MPS te phei chu anmahni services ah Super Time - A, Secretary rank (Level -14) an lo thleng hman tawh ṭhin. IAS/IPS ah an promotion hian Senior grade (Level -11) ah an lut tlangpui a, mahse MCS an nih laia an basic pay kha an chhawm tho avangin an basic pay in a hniam phah chuang lo. IAS/IPS an nih hian an hlawh hi nasa takin a pun phah zawk a ni. A chhan chu MCS/MPS an nih laia allowances an lak theih loh Special Duty allowances (SDA), 10 % of basic pay leh North East Region allowances (NER), 20 % of basic pay an lak avangin. Tin, chubakah, IAS te hian time bound promotion ṭha tak an nei a, an promotion avanga pay fixation ah double increment an nei zel bawk. Tin, IPS te pawh hian kum khatah Uniform Allowances hi Rs 20,000/- an dawng zel ṭhin. Hei hi MPS an nih laiin an dawng ngai lo a ni. Tin, Mizoram sawrkarin DA rate kan hman mek hi 36 % a nih laiin, GOI employee te chuan 1st July 2023 aṭang khan 42% an hmang tawh a. IAS/IPS/IFS te hi Mizoram sawrkar hnuaiah thawk mah se, DA hi GOI employee ten an lak ang zel an la ṭhin a ni. IAS/IPS an nih avangin an hlawh hi Rs 50,000/ – Rs 60,000/- velin a pun phah tlangpui. Chuvang chuan an post chelh theih hi hniam zawkin a tir lamah lang mah se, an tan a thlanawm fe zawk a ni.
Tun ṭumah hian sawrkar hnathawh zawng zawngte hlawh kan khaikhin hman vek dawn lo a, Group A officers (lut thar) te hlawh department hrang hrang a mite hi kan khaikhin dawn a ni. Heta ṭang hian Officer hrang hrangte hlawh zat chu kan hre thei mai turah ngaih a ni. Group- A Officer te hian promotion an hmuh apiangin Pay level sang zawkah an chho a, an hlawh pawh an tam chho zel tihna a ni. 7th Pay ah hian Level-13 & above a awm te hi hlawh tam tia sawi theih chin an ni, an basic pay ringawt pawh hi Rs 1,23,100/- aia tam vek an ni. Level 13 and above a awm mek te zingah Rs 3 lakhs chuang thla khata hlawh pha hi an awm nual tawh a ni.
A tawpna-ah Mizoram sawrkar hnuaia hnathawkte hlawh hi eng Level ah pawh hian chhe lutuk a awm lo. Mahni nupui leh fanaute chawm theihna vek tura ngaih a ni. Private hnuaia hnathawkte hlawh nena khaikhin phei chuan ṭha hlei hlei tak a ni. Kan hlawhte hi kan thawh hlawh a nihna aiin kan nih hlawh a nihna a lian zawk mai thei e. Chuvang chuan, kan hlawh lak mek ṭheuhte phu tawk anga kan thawh a, ṭan kan lak thar hi kan tih makmawh a ni e.
- Dr Zirlianngura, Govt. Zirtiri Res. Science College