Phaia Mizo zirlaite tihsual langsar zualte
Mizote hi kan vannei a, sik leh sa nuam tak kan nei a, kan state nuam em em aṭangin phai ramah lehkha zir turin kan chhuk thla ṭhin a. A tam zawk chu phai boruak pawh hre lo a kal ve tawp kan ni. A then chu zir zo peih loin kan haw a, sum tam tak khawhral hnua zir chhuak peih loa naupang an haw leh ka hmuh hian nu leh pa te ka khawngaih hle ṭhin.
Kum tin hian zirlai engemawzat chu zir zo loin an haw ṭhin. Chik taka kan survey naah chuan phaia awm nin tawh hrim hrim vanga haw an tam ber. Mahni in adjust thiam a kan zirlaite zir puitlin ngei hi a pawimawh a ni. Mi ṭhenkhatin phai lama kan tihsual tlangpui te han tarlang ila:-
1) Class kal ṭha peih lo:- Nu leh pa te hmuh phak loha an awmin naupang ṭhenkhat chuan awmdan tawk an thiam lo. Zanah rei tak tak an meng a, zingah tho leh thei loin class kal ṭhulh phah nan leh lehkha zir ṭhat loh phah nan an hmang fo. A tawpah a har emai ka zir peih tawh lo tiin an haw leh mai ṭhin; a pawi hle.
2) Zu leh Sa: Zu khuah-khirhna hnuaia seilian Mizoten duh hun huna zu lei tur kan hmuh hian kan in control thiam lo a kan chhiatpui fo. Institution-in warning an pek leh hnawh-chhuah ngai hial te pawh Mizo zirlai zingah kan awm ta zeuh zeuh mai.
3) Medium of in-struction: Mizorama Mizo ṭawng kan hmang uar ang hian phairam state tam takah an state ṭawnga zirtir an uar hle. Mizo ṭhenkhatin college kan thlang sual fo a, kan chhiatpui ṭhin. College zir chian hmasak a pawimawh.
4) Insual leh mi cho: Ramdangah kan awm tih kan hre lo emaw tih mai turin a nazawng a mi cho te kan ching hle. Keimahni harsatna kan insiam mai mai ṭhin tih kan hre si lo. Miin huaisen min tih aiin mawl min ti a, min hmusit phah ṭhin.
5) Kan awmna hmun mila nun: Hmun danga kan awm chuan kan awmna mite nundan mila kan awm thiam a pawimawh. Mizorama kan tih ṭhin zawng zawng hi kan tih a rem loh chang a awm fo tih hriat tur.
6) Inchei: Hmei-chhia leh mipa pawh kawr ban bul lutuk te, kekawr bul te lenchhuahnaa hak kan ching a, a hun leh hmun kan thliar thiam a pawimawh.
7) Mei zuk: Mizo-ramah pawh puipunnaa meizuk an khap nasa tawh a. Phairam hmun changkangah phei chuan mei zu hi an hmu hniam hle. Chutih laiin Mizoten hnamdang hmuhah mei kan zu khu luih luih a, room-ah zial bung te kan hnutchhiah rem rum ṭhin. Hei hi a tenawmin a mawi lo hle a, hnamdangin Mizo zirlaite min hmuh hniam phah ṭhin.
Phaia lehkha zir mek leh zir tumte pawhin rilru a tum fel tak neiin kan in leh state hi chhuahsan ṭhin ila. Chhungten min tirh chhan hre rengin theihtawp chhuah ila, kan chhungte hmuh phak loha kan awm pawhin kan nungchang i hloh lo ang u.
- Rohit Sharma, Kolasib