FAVANG LENKAWL

Fur chhia a reh ṭan a, khua a lo tuihul ṭanin boruak uap cherh churh te pawh chu a lo reh ṭan ta bawkin, Favang boruak a rawn her ṭan ta.

Ṭhenkhatte tan chuan rei lo teah kristmas lo thleng leh mai tura ngaiin ngaihtuahna te pawh hman a hun lai tak te pawh a ni ngei ang a, ṭhenkhatte thung chuan kumtluana thawhrah seng turin an ngaihtuahna an hmang ngei bawkin a rinawm. Hetiang ka ngaihtuah lai hian kan ṭhenawmpa ve thung hi chuan ramvah lo chu a ngaihtuah ka ring lo thung. Ani hi chu tunhma lama ‘Mizo pa’ kan tih ang takin Mizo tak hi a ni a, in lungtat ṭha tak hi a nei a, chempui hi a tat hriau hriau reng mai. Silai ṭha tak a neih bawk vangin a khat tawkin a riak bo leh zauh zauh ṭhin bawk a, thangkamte lah chu a hnehsawh viau bawk. Tun lai hunah sa kah leh thangkam tih vel chu kan ching tawh ngai loin, ramsa leh savate an khawngaihthlak tih thu hrilh fo ṭhin mah ila a ni ngaihdan chuan an no neih hunlaiin ka kap bik chuang lo a, an rai lai leh no hruai lai te pawh ka kap duh chuang hleinem tiin ṭan a khawh tlat thung ṭhin.

A sawi zel danah phei chuan sa kah lam ngawr ngawr pawh ni loin, silai nena ramhnuaia chhuah vah vel chu nuam a tih ber zawk a nih thu min hrilh fo ṭhin a ni. Tun ang, favang hun lai phei hi chuan chelh rual lohin ramhnuai lama kal ngei ngei hi a tum ziah a, silai nena chhuak mah ni se la, tumbu leh eng ilo chauh rawn hawn mah se la, chungte chu a ve lek chauh a ni a, zanriah eikhama a ramchhuahna hmun thingpui senhang chhem vir paha sawi chu a hlimna ber ni zawkin a hriat a ni. Hetia kan ṭhenawmpa dinhmun ka ngaihtuahnaah hian favang boruak lo nawmzia leh tunhma lama kan pi leh pute hunlai phei kha chuan, nuam an lo tih thin tur ziate ka ngaihtuah fo ṭhin.

Kan pi leh pute nunah kha chuan tu pawh mai khan thlawhhma an nei vekin lo hna an thawk vek a, kumtluanin hah takin an thawkin favang hunah lo hnathawh zawh hun a lo niin, ‘Lo zawhna’ te buatsaihin hah taka an thawhna chu chawlhsan tawhin, an hnathawh rah seng hun nghakin hahdam takin an awm ṭhin a. Chutiang hunah chuan a ṭhenin sa pelin ramhnuaiah buhfai nen an riak lut a, a ṭhenin sava thang kamin an chhuak bawk a, chutih mek laiin nuho lahin loah bal an choin bête rah te an mal kauh kauh bawk ṭhin. Romei a zam chiai ṭhin bawk a, nimin lawk emawa an rik chel chulna ṭhinah khan thawm a lo reh diak thung tawh bawk leh, vau chhung aṭanga sava chiar ri bak hriat tur a awm loh vang chuan khua a har duh em em ṭhin a ni.

Nula leh tlangval inngaizawngte tan lah hetiang hun hi remchanga lak a awlin thlawhhmaa feh dun te a lo nuam em em bawk a, thlam leikapuia ram hla tak thlir chunga hmangaih thu inhrilhte chu thil thlakhlelhawm tak a ni. Nimahsela, heng zawng zawng hi kan tan erawh hmanlai thil a lo ni ta der mai chu a ni a, kan tunlai boruak nen chuan a inang thei tawh mawlh si lo. Kei hi mi ka ang lo nge, keimah ang hi mi an ni lo zawk pawh ka hrethiam chiah lo a, kan tunhma Mizo nun kha ka hriat ve phak ruak vangin vawiin thleng hian min la hneh bertu leh favang boruak nawmzia min hriat chhuahtirtu ber a ni zawk si. Tunlai huna favang boruak hre hauh loa ni tin zan tin kan buai em em tawh lai pawh hian, keimahah hian a hun takin a rawn thawk ṭhin a ni ang tih tur mai hian hai rual lohin sik leh sa inher danglam hian min rawn khawih danglam ta ṭhin a. Thlawhhma neia hlo thlo tawh kher loin hnathawhna atan pen leh computer te hmang tawh zawk mah ila, ka thisena bet tlat ang mai hian kum tam tak liam taa kan thlawhhma kha he favang hunah hian ka ngai thar leh ṭhin hi, ka vanduai nge ka vannei ni ang tih pawh ka inhrethiam chiah lo e.

Hnathawhna hmun panna atan kea kal loin lirthei kan hmang tawh a, chhun rilṭamah chawfun ṭhet tawh loin dawra mi siamsa kan order loh leh tiffin kan ei tawh zawk a, thlantui tla ve zawih zawih mah se la tunlaiah chuan ceiling fan a awm vek tawh bawk si. Kan awmna hmun zir loh vang te pawh a ni ang a, thlifimte hi kan dawng khat ta riau lehnghal a. Tunhma nun nen chuan engkim a danglam vek a ni ti ila kan sawi sual kher awm lo e.

Chutiang kara favang boruak a lo her chhuah tak vanga tunhma thlawhhma vel lo ngaih em em chu a patlin lohthlak em mai min lo ti a nih pawhin patling lo min ti mai ta ula, kei hi chu favang lenkawl lo her chhuak hian zan min mut ṭhattir thei miau si lo a nih hi.

Ni tina hna kan thawhpuite ṭhenkhat chu rih sang mual an liam tawh a, a ṭhente lah hla te khuaah an awmin an dam nge dam tawh lo ni ang tih pawh hriat hleihtheih an ni tawh bawk si lo. Ka kianga mite hriat tur hian favang boruak nawmziate hi sawiin a lunglenthlakziate hi han hrilh chiam ta pawh ni ila, an bengah a lut dawn lo tih a chiang reng bawk si.

Nipui leh thlasik aiin khawchhak lamah ni a rawn chhuak hma bik ṭhinte hian awmzia nei bik riau hian kei ka hre ṭhin a, zing taka ni chhuak lai thlirte hi a nawm bikzia lo hre tawhtu ka ni ve asin. Favang lenkawl rawn herchhuak zet chuan mihring dam hlutzia min hriattir ṭhina ka hriat bakah zalenna man toziate min hriat chhuahtir ṭhin. Tlang chuanin khua han hawi vel i la, khua a thian ṭhat em tawh avangin thui tak tak thleng chuan fiah takin a lang a, lung hi a awih hliah hliah ṭhin. A chhan tak hre si loa thinlung hlim veng vengna te chu he favang lenkawl malsawm bik liau liau a nih loh chuan a chhan puh tur dang reng ka hre mawlh lo.

Thlang sappui leh kan hmuh phak deuh mai Phai-Vaite chuan hetiang Favang boruak nawmzia hi an hriat ve kher pawh a rinawm loh a, Favang Lenkawl hian anmahniah awmzia a awm ve kher pawhin a rinawm lem loh. Nimahsela keini tan zawng awmzia a awm nameuh a, Patling phanchang tan ngei pawh naupang chhia ang maia min tisawngnawi theitu thil tlem te zinga mi a ni thung. Hmuh phak loh zunah min uaitir a, fam ngaih zunlengin min phuar bawk avangin Favang Lenkawl zet chuan a hun chhung na na naah chuan hun dang zawng aiin mihring nun a lo khawih danglam thei ngei mai. 

- Mahmuaka Chhakchhuak