Written by
T. Lalzomawia

Nova'n kum 100 chhung Lawng a tuk thei dawn em ni?

(Mithiamte cho chhuah nan)

Nova lawng tuk hun rei zawng hi Bible-ah chiang taka tarlan a awm lo nia a lan avang hian ‘engtia rei nge ni ang aw’ tiin ka lo ngaihtuah ve reuh reuh ṭhin. Mithiamte'n chiang zawka mipuite min hrilh beisei chungin ka han sawi ve lawk teh ang.

Mi tam takin Gen. 5:32-a Nova kum tarlan kum 500 leh Gen. 7:6-a, “Tin, leia tui a let lai chuan Nova chu kum 600 mi a ni a,” tiha 600 leh 500 inkara kum 100 hi lain Nova lawng tuk hun chhung niin an ngai tlangpui. Mi ṭhenkhat chuan Pathianin, “Ka thlarau chuan mihring chu kumkhuain a bei reng lovang... nimahsela, kum 120 an la dam ang,” (Gen. 6:3) a tiha kum 120 hi mihring dam chen tur sawina a ni lova, hemi hnuah pawh hian kum 120 ai rei dam an tam a, Nova ngei pawh kum 950 lai a dam (Gen. 9:29) a ni. Chuvangin, helai thu hi Nova lawng tuk tura hriattira a awm leh tui let tur inkar hun rei zawng (tui let hmaa mihring la dam chen tur) sawina a ni. Hemi chhung hian Nova'n lawng a tuk a, chuvangin kum 120 lawng a tuk a ni,” an ti nghal tawp a. A ṭhenin hemi ṭanchhan tho hian Nova lawng tuk tura hriattira a awm khan a tuk nghal mai nge a nghak deuh tih hriat a ni lova, lo nghak deuh pawh nise kum 100 zet chu a tuk hmel khawp mai ti an awm bawk. Hengte ṭanchhan hian confi takin, ‘Nova'n kum 100 lawng a tuk,’ kan ti leh mai ṭhin niin a lang.

Dawi aw deuh leh fimkhur taka, ‘Nova'n kum 100 lawng a tuk hmel khawp mai’ tih pawh ni lova, ‘Nova'n kum 100 lawng a tuk’ han tih tawp mai hi chu a dik leh dik loh chiang takin hre lo mah ila hei aia fimkhur deuh hleka ṭawngkam hman a ṭhat ka ring ṭhin. Bible-ah hian Nova lawng tuk hun rei zawng hi fiah taka tarlanna a awm loh avangin chhut chawp a ngai niin a lang a, chhut dan hrang hrang pawh a awm thei ang a, a hnuaia Bible chang hrang hrang ṭanchhan hian ka lo chhut ve mai mai ṭhin a, hetiangin:-

1. Pathianin Nova lawng tuk tura a hrilh lai khan Nova chu a fapate pathum (Sema etc) leh an nupuite pawh lawnga hruai lut tura hrilh a ni a. Chuvangin, lawng tuk hmain Semate unau thum hian nupui an nei tawh niin a lang - Gen. 6:14-18. Novan lawng a tuk ta - Gen. 6:22. Nova, a nupui, a fate (Sema etc) pathum leh an nupui theuhte lawngah an lut - Gen. 7:7, 13.

2. Tui a let. Tui let hun chhung hi kum khat vel a nih hmel - Gen. 7:11 leh Gen. 8:13 en kawp la, khaikhin rawh.

3. Tui let hnu kum hnihah Sema chuan kum 100-a upa niin fapa a nei - Gen. 11:10.

Tichuan, Gen. 11:10 in min hrilh angin Sema kum 100 a nihin tui let a zawh vek tawh a, tui let hnu kum hnihah Sema kum 100 chauh a nih bawk si chuan Sema kum 98 vel a nihin tui a let ṭan tihna a ni ang a. Sema nupui neih hnuah Novan lawng a tuk ṭan chauh tih kan hre tawh bawk a. Sema nupui neih leh Sema vek kum 98 a nih inkar hun, hun rei vak lo hi Nova lawng tuk hun chhung a nih hmel ta riau mai a ni.

Sema hi a tu leh fate aiin nupui nei hmain (Gen. 11:10-26) kum 20 lek a nih laiin nupui nei ta pawh nise, a nupui neih tuk aṭangin a pa Nova hian lawng tuk char char pawh nise (Sema nupui neih hnuah Nova’n lawng a tuk), Sema kum 98 a nihin tui a let bawk si chuan Nova lawng tuk hun chhung rei lam chu kum 78 (98-20=78) chauh tihna a lo ni ang. Nova lawng tuk hun chhung hi kum 100 ah kan lo ngai lak lawh tawh si a tuna taka, “Kum 100 a tling leh lo tih thar leh chu a ni thei lovang,” tiin Novan a rei thei ang ber lawng a tuk theih dan ngaihtuahin, thil nihphung kalpel hialin Sema hi a pian hlimah nupui neih tirin, a nupui neih tuk aṭangin Novan lawng tuk char char pawh nise, Sema kum 98 a nih vel lai hian tui let a ngaih miau avangin (Tui let hnu kum hnihah Seman kum 100 a tlin chauh kha), Nova lawng tuk hun chhung hi a rei berah kum 98 a ni thei chauh dawn a, awm ang lo lutuka chhut sak hram pawhin kum 100 han tuk tir hram dan hi a van hmel riauin ka hria.

Nova lawng tuk hun chhung hi a rei zawnga chhut dan leh a tawi zawnga chhut dan a awm theiin a lang. A chunga chhut dan hi a rei zawnga chhut dan ni ta se, a tawi zawnga chhut dan ka han tih ve chu:-

Sema'n kum 100 a nihin fa a nei ve chauh tih kan hre tawh a, kum 20 mi a nih laiin nupui nei se, a nupui neih aṭanga kum 80 (100-20 = 80) naah fa an nei ve chauh dawn tihna a ni. Sema nupui hi Abrahama nupui Sari ang maiin rei tak chhung fa nei thei lovin a awm tih a awm bawk si lo, nupa inhamtawng lo ni bawk si lo, tunlai thiamna ang chi hmanga indanna a awm hmel bawk si lo, chuti chen chen fa nei thei reng si fa nei lova awm rikngawt chu a rinawm lo hle a ni.

Nupa fa nei thei pangngai leh fa neih hun pangngaiah chuan an inneih aṭanga kum 3 emaw kum 4 emaw hmalamah chuan fa an nei tlangpui ṭhin a. Sema-te nupa pawh hi fa neih hun pangngaia fa nei thei an nih hmel avangin a ni lo berah an inneih aṭanga kum 4-naah fa lo nei dawn ta pawh nise, Sema'n kum 100 a nihin fa a neih chauh thu kan hriat bawk si avangin Sema'n kum 97 vel a nihin nupui a neih a ngai dawn a. Sema nupui neih hnuah Nova'n lawng a tuk ṭan chauh tih kan hre tawh a. Sema'n kum 98 a nihin tui a let hmel bawk si a. Sema nupui neih leh tui let inkar kum khat chhung vel lek hi Nova lawng tuk hun chhung a lo ni reng thei tlat a ni.

“Lawng a lian bawk si a, kum 10 tal chu a tuk ngei ngei ang,” ti dawn ila, Sema'n kum 88 a nihin (98-10 = 88) Nova'n lawng a tuk ṭan tihna a lo ni ang a. A ni lo berah Sema'n kum 88 a nihin nupui a neih a ngai dawn tihna a lo ni bawk ang. Sema'n kum 88 a nihin nupui nei ta ang se an inneih aṭanga kum 13-naah fa hmel an hmu chauh dawn tihna a ni ang. Sawi tawh angin nupa fa nei thei pangngaiin inneih hnu kum 13-na daiha fa han neih chauh mai chu a rinawm lo hle a ni. Rinawm lo leh remchang lo chung chungin Nova lawng tuk hun chhung rei tir duh vang liau liauin Sema hi nupui a neih aṭanga kum 13-naah fa neih tir hram pawh ni ila, sawi tawh angin Nova chuan kum 10 chauh lawng a la tuk tho tho dawn a ni. Nova lawng tuk hun chhung a rei poh leh Sema fa neih a tlai telh telh dawn bawk si. Sema fa neih tlai chhan ngawt dan tur hi a awm hlei thei bawk si lo. Chuvangin, Nova lawng tuk hun chhung hi a rei theih hmel loh tlatin ka hria.

Lawng tuk rei zawng hi thil hriat harsa tak a ni ngei ang. Mahse, mi naran ngaihtuahna aṭang pawh hian Nova hian kum 100 chhung lai lawng a tuk tih hi rin a harsa hlein ka hria. Mizo kristian-te hian hman aṭang tawhin, “Novan kum 100 lawng a tuk,” tia kan inzirtir ṭhin avang hian Nova lawng tuk hun chhung hi kum 100-ah kan pawm deuh ṭhup tawh niin a lang. Pathian thu lar tak hi dik lo takin kan lo in zirtir reng lo maw? Dik lo takin kan lo hre bel hun tawh lo maw? Ava rinhlelhawm duh hmel ve, nge a lo dik reng zawk ti ten tuma hriatpui lohin ka lo ngaihtuah ve ṭhin a, thu dik tak hriat a chakawm hle mai. Kan mithiamte hian mipuite hi min han hrilh chiang teh u.

Nova lawng tuk hun chhung dik tak hriat a harsa a nih pawhin kum 100 chhung a tuk tlin hmel leh hmel loh tal mipuite hi min hrilh ula ava lawmawm dawn em.

- T. Lalzomawia