Manna Economy (Ex. 16:14ff.)
Bible kan chhiar chuan, Exodus bung 16-ah Israel fate’n Mosia kaihhruaina hnuaia Pathianin ram a pek Kanaan an panna kawnga Sin thlaler hmun an thlen tumin Israel fate hi an ei leh in tur lungkhamin an phunawiin tih kan hmu a. Aigupta rama an awm laia sa bel bula an ṭhut laite kha ngaiin Mosia leh Arona chungah an phunnawi a, thlalerah chuan rilṭama an thih mai an hlau a nih kha. Chu an harsatna chu Pathianin a lo hria a, Israel fate hian thlalera an vah chhung, kum 40 chung zet chu an ei turin Manna hi Pathianin a pe a ni tih kan hre ṭheuh awm e.
Manna chu eng nge?
Manna chu Hebrai ṭawng a ni a, ‘Eng nge ni?’ tihna a ni. Thil var pan thlir thler a ni a, Pathianin Israel fate chhang an ei tur atana a pek a nih thu Mosia khan a sawi a. Mi tinin anmahni khamkhawp aia tam char khawl theih a ni lo a, lo chhar khawl lui emaw an awm pawhin a lung a, a rimchhe ṭhin tih Bible kan hmu.
Manna Economy
Manna awmzia leh a nihna chu kan hre tawh a, Economy/Economics pawh hi Sap ṭawng ni mah se kan hre bel hle awm e. JF Laldailova Dictionary-ah chuan economy chu – inrenchem thiamna, pawisa lam leh chhungkaw thila khawsak rel dan, tiin a sawi fiah a. Pathianin an mamawh tawk baka chuang liam nei lo tur leh; duham taka khawsa lo tura Israel fate a thunununa leh a zirtirna Manna aṭang hian vawiinah hian eng nge zirtur kan neih le?
Hma taka bul ṭan
Tunlai Mizoram khawvelah hian ṭhlalaite hi zing kan tho hma hlawm em le? Zir chianna chu ka nei lo a, mahse ṭhalaite hi zing kan tho tlai hlawm hle tih hi chu chhungkaw tam takin kan sawi zin ber a ni. Mobile Phone lo chhuah hnuah hian zan kan meng rei a, zan reiah internet a lo chak zawk bawk nen – kan mengreiin zing kan tho tlai thei hle a ni. Zan lama hnathawk hi chu a tlem zawk kan ni ang a, a tam zawk erawh hi chu games khel leh phone kan khawih vanga meng rei kan ni. Kan thupui sawi lai mekah khian Israel fate khian an eitur thawk chhuak turin zing kar aṭangin a thawk chhuak tih kan hmu.
Zingkar mai pawh ni lo, ni tin kan hnawthawhna kawngah hian bul kan ṭan hma ngai em? Mi hnuaia inhlawhfa tur chuan zing dar 9:30 aia tlai loah bul kan ṭan ngei a ngai a; Sorkar leh Office-a thawk, mipuiin kan dawr turte hian dar eng zatah nge kan inpeih ṭhin? Sorkar Damdawi In, Sikul leh Office-a thawkte hi kan kal hma ngai em? Min dawrtu turte hi min nghah chhungin an hun hlu tak kan paihsak ṭeuh tih kan inhria em? Kohhrana mi pawimawh, akul ataia a ban pawimawh kan nih chuan kan hna thawhna hmunah kan tlai tur a ni lo. Kristian chuan a hun takah taima takin a hna a ṭan tur a ni.
Mamawh tawk baka liam chhek khawl loh
Manna aṭanga thil chiang tak kan hmuh chu mamawh tawk baka liam chhekkhawl hi Pathian hian a ti lem lo tih a lang chiang hle. Lal Isua pawhin naktuk atana lungkham nei lo turin min ti mauh mai bawk (Matthaia 6:25-34). Kristiante leh khawvel hian he leiah hian cham hlen leh kum hlun tur ang maia inngaiin kan inchhek khawlin kan inhai vur nasa hle a nih hi. Kan mamawh tawk baka liam neih kan duhna hian duhamna te, kut tling lo leh thianghlim lo taka sum leh pai lakluh duhna keng tel a, kan heti zo ta a ni.
Manna hi mi tin daih a ni a, Israel chhungkaw tinte khan an khamkhawp ṭheuh kha an char thei tih kan hmu a. Keini erawh chuan kan ta tur bakah mi dang ta thlenga neih khawl kan tum tlat avangin dik lo takin thil kan ti a, mi dang chanai thlenga chhuhsak duh kan ni ṭhin hi Pathian pawisawina lian tak a ni. Kan thawh leh kan hlawh mila nung mai tur kan nih laiin mi dangte ta tur thlenga kan chhuhsak ṭhin avangin mi rethei leh hausa inkar pawh a hlat zual phah a ni. Van ram kai tum Kristian kan nih chuan kan thawh leh kan hlawh chhuah mila nun hi kan tihtur a ni.
A taka thawh
Pathian hian Israel fate eitur Manna hi an chawthlengah emaw an bukah emaw pek chilh loin pawnah an chhar turin a pe tih kan hmu. Kan ni tin ei leh in tur hi thawkchhuak turin Pathianin min ti a, chu chu zawm mai tur kan ni. Kan eizawnna hnaa tui lo, thawk ṭha duh lo leh zuzi em em ṭhin kan nih chuan, kan Kohhran leh khawtlangah mi ṭangkai leh lang sar tak ni mah ila, kan chungah Pathian a lawm ang em tih hi inzawt fiah ang u. II Thessalonika 3:10-ah pawh hna thawk duh lo chuan ei pawh ei suh se tih kan hmu.
Thawk rim si loa thawhrah ṭha tak neih kan tum chuan kawng dik lo kan zawh ṭhin – chu chu Pathian thu awih lohna a ni. Kohhran ṭhlalaiah nasa taka inhmang, mahni zirlaia hlawhchham leh si i nih chuan Pathian thu i awih dan a famkim lo a ni. Kan thawh mila kan thawh hlawh lak hi Pathian thu a ni a; thawk duh si lo hlawh lak erawh sual a ni.
Rukru, sulrul leh tuiekin a tihchhiat theih lohna hmuna kan ro khawlkhawm tura zirtir kan ni chungin khawvelah hian kan inchhekkhawlin, mi dangte tana zuah leh hnutchhiah nei miah loa nun kan tum hi a Pathian thu loin, mihring mihrinna zawnah pawh sual a ni a. Vawiina kan thil neih te hi renchem tak leh fing taka hmang ila, ṭul lo leh ṭangkai loah sum leh pai, leilung hausaknate hi hmang ral mai mai loa Pathian thu awih chung zelin kan ni tin hun hman i tum ang u.
- Rinfela Zadeng