I nunna turin tlan chhuak rawh!
Mi hangho lei pathian Abraham Lincoln-a'n a fapa sikul kalna headmaster hnena lehkha a thawn kha khawvelin a theihnghilh ngai tawh loh tur thufing chuanna phek a ni. He lehkhaah hian, 'Entawn aiin fail a ropui zawkzia hi zirtir la,' tih te, 'Mihring zahawmna a hriat theih nan, mahni zahawmna hum ngam turin zirtir ang che,' tih te, 'Mi zaidamte bula zaidam a, mi luhlulte bula luhlul ve thiam turin zirtir ang che,' tih leh 'A theih hram chuan chêng nga chhar aiin chêng khat thawhchhuah hi a hlu zâwk a ni tih hi zirtir ang che,' tihte a ziak tel a nih kha. Pawisaa lei theih loh hringnun thufing chhiar theia kan dam ringawt pawh hi nasa taka lawm tur kan ni a, vawiina kan chhawr nghal theih thu ṭha min lo hnutchhiahtu Abraham Lincoln-a thlarau chu fakin awm rawh se!
Vawiina mihring kan nihna zawn aṭang mai hian khawvel hi han thlir chhin ang aw. A chang chuan khawvel hi kan cho lo a, hlawhchhamna hi kan ta tur bik emaw tih chang kan nei a, mi dangte aia hnuaihnung bik riaua inhriat tlatna pawhin min luhkhung chang a nei ṭhin. He rilru avang hian indawm kun chang kan nei fo a, hei hi khawvel vir mekin mihring kan nihna anga midangte ang bawka min hrinsak a ni a, chu chu kan pawm hmasa phawt tur a ni. Mahse, chutah chuan kan khawvel thlirna hi a zo tur a ni lo a, keimahnia huaisenna leh luhlulna ṭha sawr chhuakin zing ni chhuak hi kan thlir zawk tur a ni. He huaisenna hi nang leh keiah hian thuhrukin a awm a, hai chhuahna chang kan hriat loh palh avangin lungngaiin vawi tam tak kan rum ṭhin. Khawvel hi mi dangte ta bik a ni lo tih hre thar chungin tho chhuak ila, ding nghal rawh le.
Mi hang tlangval, US President Barrack Obama khan, "Aw, kan ti thei" tiin khawvel ram ropui ber president dawhkanah bul a ṭan a nih kha. He hnam chhan tura Hnam Chhantupa kan u Ramhmangaiha luhlulna dik leh tawrh peihnain Mizo hnam tana malsawmna a thlen mek dan hi keini ṭhangtharte tana darthlalang fiah ṭha ber zing a ni chiang mai. Inngaihtlawm hi a hlu a, mahni inngaihnepna rilru erawh kan hmelma, kan huat tur a ni. Denmark khawnbawl upa min Poloniusa'n a fapa Laertes-a French ram kal tur a thlah ṭum khan eng thu nge a sawi kha, "Mi hmuhsit tur khawpin inngainep suh la, incheina kawngah fimkhur la," a tih a nih kha, nang leh keia tan nun chawmtu thufing ni mawlh rawh se. Mahni inngainep mi ṭhenkhatte chuan hruizen an la a, ruang chhiar sen lohte kiangah min mutsan mek a nih hi!
Sakeibaknei thi aia Ui nung takngial pawh an ṭangkaina khawvelah hian nang leh kei hian tihtur hmasa pawimawh tak kan nei a, chu chu kan duty hlen chhuah a ni. Japan ramah khian pa sek em em a awm a, sek a intih em avangin silaia kah tlang theih loh niin a inhria a, a âwmah chuan a inkah tir ta! Mahse, silai hmaah meuh chuan a lo sek zo awzawng bik lo mai, a thihpui ta e, tih thu hi revival speaker pakhatin a sawi ka hre tawh. He pa seka hian tih sual lian tak a nei a, chu chu silaia kah tlang zawh loh turah a inngai a, amah a inhai tlat hi a ni.
A tak ram zawng tura infuih thar ngai reng mihring kan ni a, chu chu vawiina mi zahawm kan tih ten a suala an lo sual chhuah tawh a ni. Khawvel hi nang leh keiin kut kuangkuah chunga hnehna ban kan pharna hmun tur a ni lova, kan beih ve ṭang ṭangna ram aṭanga kan hlawh chhuah tur a nih miau avangin harsatna kan hmachhawn laia tlanchhiatsan châkna rilru no putna hi thlarau sual hnathawh a ni. Harsatna hi ben per tum ai chuan chonaah ngaia hmachhawn mai zawk tur a ni a, he rilru hi tunlai khawvelin a ngainat rawn mihring rilru a ni. Rilru nona in a hrin chhuah sual hi kan nih tur ang min nih tir thei lotu a nih piah lamah kum tam tak a her liam huna zahawm lova min siamtu a ni.
'Ka khawhar lutuk hi ka mittui a tla leh ringawt ṭhin,' tia Mama'n ṭawng dang thiam nei miah lova Kolkatta khawpuia football zin kawng a sial ṭan lai khan, beidawnna sual hneh vangin a pianna khua S.Vanlaiphaiah khan kir leh ta se, India leh Mizote tan Mama hi Mama a ni ngai dawn lova, hlutna pawh a nei tam lo khawp ang. Kan hriat miah lovin nun khawhar vangin a mittui hialte a lo tla asin! a tirah phei chuan practice naah vai hoin ball an pass ṭha duh lo, an ti e te an tih chu! Mahse, a ṭahna mittui chu a hru hul a, beidawnna chu sualah chhiarin amah leh amah a inhriattir a, chu chu hneh turin a tuar a, a tuar chhuak ta a, tunah chuan Concrete building lianpui a sa ta! A kawng sial saa kal Mizo ṭhalai an tam tawhzia hi lo ngaihtuah ve chhin la, he Mizo tlangvalin khawvel a hnehna nun hi kan hmaah hun a ni a, he darthlalangah hian han inen nghal teh le.
Ral rama sipai, duty post-a a mutthluk vanga chetsualna rapthlak tak thlen vanga buaina irh chhuak pawh commando film tam takah i hmu fo ang tih ka ring. A hun loa mutthluk vanga tawrhna hi nang leh keiina kan ta a nih theih reng avangin a hunah meng la, a hunah mutthlu rawh. Zirlai i ni a, i duty ti hlawhtling tura kawng hautak i zawh fal bik laiin mite rel leh sawisep i kai phah chang a awm mai thei, mah se zam duh miah suh. Kan ni tin nunah lehkha zirlai ni lo ang maia awm châk changte pawh kan lo nei ṭhin, he rilru avang hian mi tam tak chu kawng sirah kan tlu fo a, tho chhuak leh tur awm lo khawpin kan tlu hlen a, pawi tak a ni.
Mizo changkang tak nih tum rawh. Korean an i tum poh leh i hah a zual ang. Mahatma Gandhi kha sap an tum, beidawng ta a ni a, sap an a tumna a paih bo velah a ropuina a inṭan a nih kha! Tuna kan bula ṭhute nen hian kum 5 a ral hunah chuan kan ṭhutna a la dang dawn. Chutih hunah chuan nang i hmunah, kei ka hmunah kan la ti dawn a, chu i beisei ram chu thlir chungin tho la, ding ta che. Mi dangte tana hnawksak si lova mahni hmasialna ṭha ber chu result ṭha hlawhchhuak tura beih chiamna a ni, hei hi a ni, Aizawla kan police lal in kawta an tar, "Duty First, Welfare Next" kan lo tihdik ve na tur chu. Khawvel hian rei loteah hun hi a liam pui dawn, chutih hunah chuan 'Vahrit i duh leh Chepa thlang la, Chepa i duh leh Chepa thlang la' i tih a rem dawn lova, Vahrit i awk a nih chuan Vahrit bawk i ak haw ang a, Chepa i awk a nih vaih chuan lunghnur takin Chepa bawk i ah haw a ngai ang!
Portugese tlangval hmelṭha, Cristiano Ronaldoa'n khawvel mipui heti zat zinga football pet thiam ber chawimawina a dawn lai khan, a practice-na hmunah a tumruh leh taimak vangin a ṭhiante aiin a kal hma a, a haw tlai fal ṭhin nia an sawi kha kan theihnghilh a thiang lo a, chawimawina nopui siamtu a ni tih kan hre reng tur a ni. Barcelona team tana mi thawhhlawk, Éric Sylvain Abidal-a'n Cancer a vei tih hriat a nih khan amah ngaisangtute an ṭap hial a nih kha! He mi hang tlangval hian khelmualah luh leh a tum tlat a, a taksa chu cancer natnain ei chhe mek mah se, a rilru erawh cancer meuh pawhin a ngam loh avangin khelmual chhungah kan hmu leh a nih kha. Napolean-a khan eng thu nge a sawi kha, "Vocabulary zinga ka huat ber chu impossible hi a ni," a ti e an tih kha. Chuvangin, theih loh nia lang, theih tumte hian hlawhtlinna an hlawh chhuak fo a, chu chu mi huaisente vanneihna a ni. Heng nun zawng zawng hi zir ho ila, kan duty na kawr ha chungin khawvel zirlaibu hi keu tlang teh ang u, i nunna turin i tlan chhuak rawh le.